De klok tikt: actieve Obama wil zijn politieke erfenis veiligstellen
Sancties tegen Rusland, strafvermindering voor klokkenluider Chelsea Manning, stemonthouding in de Veiligheidsraad over Israël en het stilleggen van de bouw van een oliepijpleiding: Obama is druk in zijn laatste periode als president. "Al deze acties hebben één doel: zijn politieke nalatenschap beschermen", zegt correspondent Arjen van der Horst. "Hij weet dat de nieuwe regering zijn politieke erfenis wil slopen en met sommige maatregelen dwingt hij Trump ook om stelling te nemen."
Het is in het verleden niet vaak voorgekomen dat een zittende en aankomende president zo verschillend denken over veel onderwerpen. Obama is tijdens zijn laatste weken heel actief en voert veel nieuwe wetten door. Maar heeft dit ook echt zin, of kan Trump deze maatregelen na zijn inauguratie meteen weer ongedaan maken? Obama's belangrijkste acties sinds de verkiezingen van november op een rijtje:
Boorverbod
De president kondigde een boorverbod af in de Noordelijke IJszee en delen van de Atlantische Oceaan. "Trump heeft zijn kabinet volgestopt met klimaatsceptici en mannen die de olie- en gasindustrie ruim baan willen geven. Door de smeltende poolkappen kijken de oliemaatschappijen verlekkerd naar dit onontgonnen gebied. Obama probeert met deze maatregelen hindernissen op te werpen", legt Van der Horst uit.
Obama denkt dat Trump deze maatregel niet eenvoudig kan terugdraaien. "Verschillende experts zijn het met hem eens. Obama gebruikt een obscure clausule uit een oude wet, die Trump niet zomaar ongedaan kan maken. Waarschijnlijk zal dit voor de rechter worden uitgevochten, een proces dat jaren kan duren."
Stemmen in Veiligheidsraad
Ook hebben de Verenigde Staten zich in de VN-Veiligheidsraad van stemming onthouden, waardoor de raad een resolutie kon aannemen tegen het nederzettingenbeleid van Israël. "Obama heeft altijd een ongemakkelijk relatie gehad met de regering van premier Netanyahu. Obama's stelling: het nederzettingenbeleid brengt de twee-statenoplossing in gevaar en dat schaadt Amerikaanse belangen. Ook dit lijkt te zijn gedaan met het oog op de aanstaande regering", gaat Van der Horst verder.
"Trump vindt het schandalig hoe Obama is omgegaan met Israël en hij heeft een nieuwe ambassadeur naar voren geschoven die vindt dat Israël juist meer nederzettingen moet bouwen in de Palestijnse gebieden. Trump kan uiteraard de VN-resolutie niet terugdraaien."
Als Trump de sancties tegen Rusland terugdraait, riskeert hij voor Russische marionet uitgemaakt te worden.
De diplomatieke sancties tegen Rusland zijn de laatste tijd veel in de media besproken. "Het verhaal over de Russische hack-activiteiten is bekend. Obama had al aangekondigd dat hij met sancties zou komen. Hij dwingt Trump met zijn actie ook stelling te nemen: gaat hij de diplomatieke sancties handhaven of draait hij ze terug?" zegt Van der Horst.
"Als hij voor dat laatste kiest, riskeert hij het om voor Russische marionet uitgemaakt te worden. Trump erkent nu dat Rusland achter de hacks zit, maar hij lijkt er niet zwaar aan te tillen. Hij zegt nog steeds dat hij de banden met Rusland wil aanhalen. Trump kan de sancties tegen Rusland zo terugdraaien."
Ook heeft Obama een rapport laten opstellen door de Amerikaanse inlichtingendiensten over de Russische hack-activiteiten. "Obama probeert door de publicatie van het rapport Trump ervan te overtuigen dat Rusland een gevaar is. Na de publicatie is de relatie met de inlichtingendiensten verder verslechterd."
Oliepijpleiding
En ook voor de tegenstanders van de North Dakota Access Pipeline heeft Obama zich ingezet. Obama heeft die bouw stilgelegd en bepaald dat een nieuwe route gevonden moet worden om het indianenreservaat te ontzien. "Obama heeft zich altijd sterk gemaakt voor de belangen van de indianen in Amerika. Dit besluit past in dat beleid en sluit overigens naadloos aan bij zijn klimaatagenda."
Ook dit is gedaan met het oog op Trump. "Die heeft gezegd dat de bouw van de pijplijn zo snel mogelijk hervat moet worden. Maar de maatregel van Obama is een presidentieel decreet en die kan Trump zo ongedaan maken."
Abortus
Obama maakte zich verder sterk voor de gezondheidsorganisatie Planned Parenthood. Hij heeft een presidentieel decreet aangenomen, dat het moeilijker maakt voor staten om de financiering van de organisatie te stoppen. "Republikeinen willen Planned Parenthood aan banden leggen, omdat artsen daar ook abortussen uitvoeren. Trump kan de maatregel van Obama zo terugdraaien, maar het stelt hem wel voor een lastig dilemma, want Trump heeft het werk van Planned Parenthood geprezen."
Chelsea Manning
Klokkenluider Chelsea Manning heeft strafvermindering gekregen, ze komt 17 mei op vrije voeten. Een militair tribunaal had haar in 2013 een gevangenisstraf van 35 jaar opgelegd voor het lekken van honderdduizenden diplomatieke ambtsberichten aan WikiLeaks.
Het besluit van Obama is opmerkelijk, merkt Van der Horst vanochtend op in de Trump Daily. Obama was geen vriend van klokkenluiders: hij heeft meer klokkenluiders laten vervolgen dan al zijn voorgangers bij elkaar. Het besluit van Obama is niet meer terug te draaien.
Actieve publieke rol
Maar heeft Obama na de inauguratie van Trump komende vrijdag nog veel politieke invloed? De president had bedacht om een lange vakantie te nemen en langzaam in de anonimiteit te verdwijnen. Nu heeft hij zich echter voorgenomen een veel actievere publieke rol te gaan spelen dan hij aanvankelijk voor ogen had.
Hij wil met een stichting trainingen en workshops gaan geven en bij de volgende verkiezingen campagne gaan voeren voor Democratische kandidaten. Ook zijn er geruchten dat Obama een boek zal schrijven.
