Het Duitse chemieconcern Bayer deed vorige maand de grootste overname in de Duitse bedrijfsgeschiedenis door 66 miljard dollar te betalen voor de Amerikaanse zadenveredelaar Monsanto. Zo ontstond het grootste bedrijf ter wereld op het gebied van zaaigoed en gewasbestrijdingsmiddelen.
De megafusie is de zoveelste op rij in de landbouwsector. Een drietal bedrijven heeft nu wereldwijd een groot deel van de markt in zaadveredeling en bestrijdingsmiddelen in handen.
Staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam is bezorgd over de voedselvoorziening en de keuzevrijheid van boeren en consumenten. "Ik maak me zorgen over het feit dat de wereldvoedselvoorziening dreigt te worden geconcentreerd bij enkele multinationals", schrijft hij in antwoord op Kamervragen.
Ook minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel ziet grote nadelen. "Marktdominantie heeft in deze sector potentieel echt nadelige effecten voor boeren overal ter wereld", zei ze eerder.
Als honderdduizenden boeren afhankelijk worden van vijf of zes spelers van zaden en gewasbeschermers dan lijkt me dat geen gezonde situatie.
Ook boeren zijn niet te spreken over de megafusie van de bedrijven. LTO Nederland noemt de overname "onwenselijk" en vreest dat het de innovatie in de landbouwsector kan remmen.
"Als honderdduizenden boeren afhankelijk worden van vijf of zes spelers van zaden en gewasbeschermers dan lijkt me dat geen gezonde situatie", zegt boer Dingeman Burgers uit het Brabantse dorp Zevenbergschen Hoek.
De akkerbouwer is bang dat het bedrijf een veel te grote invloed krijgt op de rassen die ontstaan en de middelen die worden toegepast om ze gezond te houden. Binnen de multinational worden "een aantal stappen in de keten" in één bedrijf ondergebracht.
"Het zou natuurlijk kunnen dat als er een bepaald ras wordt ontwikkeld dat resistent is voor een bepaalde ziekte, de andere tak van het bedrijf dan zegt: dan kunnen wij ons bestrijdingsmiddel niet meer verkopen."
Goedkoper
Niet alle boeren zijn tegen de fusie. Akkerbouwer Jasper Roubos uit het Zuid-Hollandse Abbenes werkt al enkele jaren samen met Bayer op het gebied van slimme landbouw. Daarbij bepalen big data en nauwkeurige meetapparatuur heel precies hoeveel én op welk moment bestrijdingsmiddelen moeten worden gebruikt.
Roubos: "We zien dat grote bedrijven elkaar overnemen. Daar hebben we het ook wel een beetje naar gemaakt, denk ik wel eens. Wij willen goedkoper, efficiënter en beter werken. Dan krijg je dus grotere partijen."
Precisie-landbouw zal door grote bedrijven worden ontwikkeld. Ik kan dat niet alleen in mijn eigen schuur.
Het Amerikaanse bedrijf Monsanto is omstreden vanwege zijn genetisch gemanipuleerde zaden. Milieu-activisten protesteren al jaren tegen het bedrijf omdat producten van het bedrijf schadelijk zouden zijn voor mens en milieu.
Tegenstanders zeggen ook dat de fusie vooral de winsten van de bedrijven spekt en consumenten achterlaat met hogere prijzen.
Samen zeggen Monsanto en Bayer over een onderzoeksbudget te beschikken van 2,5 miljard dollar per jaar. Volgens boer Roubos is dat juist positief.
"Precisie-landbouw zal door grote bedrijven worden ontwikkeld. Ik kan dat niet alleen in mijn eigen schuur. Om verder te kunnen in efficiency denk ik dat je niet zonder grote bedrijven kunt. Al moeten het wel altijd meerdere bedrijven blijven."
Goedkeuren
Zorgen over de megafusie zijn er ook bij de Amerikaanse en Europese mededingingsautoriteiten. Zij moeten de voorgenomen overname nog goedkeuren.
Als Bayer afziet van de overname of als de toezichthouders gaan dwarsliggen, moet Bayer een vergoeding van twee miljard dollar betalen aan Monsanto.
