Turkije snijdt met nieuwe arrestaties steeds dieper in het systeem
Een week waarvan veel Turken dachten dat het nooit zo ver zou komen: de arrestatie van dertien gekozen volksvertegenwoordigers de afgelopen nacht, is de nieuwste in een reeks vergaande stappen. Onder anderen de leider van de HDP, de derde partij in het parlement, werd opgepakt.
Het is de "strijd tegen terreur", zoals de Turkse regering het noemt. Die terreur liet vanochtend dan ook meteen weer van zich horen. Een zware autobom ging af bij een politiebureau in Diyarbakir, de grootste stad in het Koerdische zuidoosten van het land. Er vielen volgens premier Yildirim acht doden.
De regering lijkt op dit moment maar één antwoord te kennen: steeds dieper snijden in het systeem.
Rising star
Met dus vanochtend vroeg de arrestaties van gekozen parlementariërs als voorlopig dieptepunt. De nu opgepakte leider van de HDP, Selahattin Demirtas, groeide vorig jaar in korte tijd uit tot de rising star van de Turkse politiek, met verrassend goede verkiezingsuitslagen. Hij bleek een krachtige vertolker van kritiek tegen president Erdogan.
Onder meer door dat politieke succes keerden de spanningen tussen de regering en de Koerdische beweging terug. Het vredesproces werd afgebroken, er kwamen weer aanslagen en inmiddels zijn de PKK en het Turkse leger alweer ruim een jaar verwikkeld in een bloedige strijd.
Demirtas' HDP krijgt daarbij het verwijt dat die zich te veel vereenzelvigt met de PKK. HDP-kopstukken nemen volgens de regering te weinig afstand van de terreuraanslagen. Demirtas zelf zegt dat hij probeert een democratisch alternatief te bieden voor de gewapende strijd, binnen een bevolkingsgroep die al veertig jaar geteisterd wordt door geweld.
Meer onrust
Eerder deze week werden in Diyarbakir ook de democratisch gekozen Koerdische burgemeesters opgepakt. Ze werden vervangen door een bewindvoerder, aangewezen vanuit de hoofdstad Ankara. Het leidde tot protesten, waarop de regering besloot de toegang tot internet te blokkeren. Al dagenlang is de hele regio rond Diyarbakir overdag offline.
Ook Koerdische media moeten het ontgelden. Al wekenlang zijn er invallen bij krantenredacties en radio- en tv-stations die een stevig netwerk hebben in het zuidoosten van het land. Afgelopen weekend werden per decreet opnieuw vijftien redacties gesloten, waarmee de volledige ontmanteling van Koerdische media een feit is.
Maandag werd ook de grootste landelijke oppositiekrant aangepakt. Bij de oudste nieuwsorganisatie van het land, de krant Cumhuriyet, werden de hoofdredacteur en dertien andere kopstukken gearresteerd. Zij worden ervan verdacht propaganda te hebben verspreid voor terreurorganisaties. De gearresteerde journalisten hebben nog altijd geen toegang tot een advocaat.
Spanningen met Europa
Eurocommissaris voor Uitbreiding, Johannes Hahn, noemde eerder deze week de terreuraanklachten tegen journalisten "zeer twijfelachtig". Ook de Duitse Bondskanselier Merkel zei dat de nieuwe arrestatiereeks "een centrale rol" zal spelen bij verdere onderhandelingen met Turkije, bijvoorbeeld over toetreding tot de Europese Unie.
Vanochtend liet Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de Europese Commissie, Federica Mogherini, weten dat ze ambassadeurs van EU-landen in Turkije bij elkaar roept voor overleg. Net als andere leiders in Europa uitte zij haar "diepe zorgen" na de arrestatie van de HDP-parlementariërs.
Toch is de verwachting dat de reactie vanuit Europa niet veel verder zal gaan dan woorden. Europa heeft de Turkse regering op veel punten hard nodig. Het akkoord over het terugnemen van vluchtelingen is nog altijd wankel en er is grote onenigheid over de oorlog in Syrië.
Ondertussen neemt Turkije online nieuwe maatregelen. Sinds de arrestatie van de Koerdische politici afgelopen nacht, liggen in Istanbul en andere delen van het land de sociale netwerksites Twitter, Facebook, YouTube en Instagram plat. Voor het eerst doet ook berichtenservice WhatsApp het niet.
Dit soort maatregelen werden in de afgelopen jaren vaker genomen, meestal nadat er content op de sites was verschenen die de regering niet aanstaat. Of na grote aanslagen. Vaak gingen de sites na enkele uren weer online.
Volgens statistieken van Twitter is Turkije het land dat de meeste aanvragen doet voor het blokkeren van twitter-accounts. Twitter gaat daar in de meeste gevallen mee akkoord, omdat het de lokale wetten wil naleven. Ook veel nieuws-sites zijn in Turkije geblokkeerd en alleen te bezoeken met een VPN-dienst, die direct verbinding maakt met een server buiten Turkije.
