Reactie na reactie op de dag na 'nee' tegen Oekraïne-verdrag
De dag nadat Nederland 'nee' heeft gezegd tegen het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne, stroomden de reacties binnen. "Het referendum is een aanval op de eenheid in Europa", beet de Oekraïense president Porosjenko vanmorgen vroeg het spits af. Ondanks de afwijzing in het referendum zal Oekraïne de samenwerking met de EU uitbreiden, zei hij.
Premier Medvedev van buurland Rusland reageerde instemmend op het Nederlandse 'nee'. Volgens hem is de uitslag een bewijs van Europees wantrouwen ten opzichte van de Oekraïense regering.
"Wat Europa betreft gaat het associatieverdrag door", zei de Franse president Hollande vanmiddag na afloop van een ontmoeting met de Duitse bondskanselier Merkel in Metz. Merkel vertelde daar dat ze al met premier Rutte heeft gesproken. "De Nederlanders zullen een antwoord vinden. Dat wachten we af."
Ook voorzitter Tusk van de Europese Raad wacht af wat de regering in Den Haag doet met de uitkomst van het referendum, liet hij vanmorgen in Brussel weten. Hij wees erop dat het verdrag met Oekraïne al van kracht is. Een woordvoerder van de Europese Commissie heeft daaraan toegevoegd dat de afwijzing geen gevolgen heeft voor de uitvoering van het akkoord.
Tusk zal nog even moeten afwachten, want minister Koenders van Buitenlandse Zaken zei vandaag dat er nog "even tijd nodig is" om na te denken over de gevolgen van de uitslag. De minister sloot zich aan bij de woorden van premier Rutte, die gisteren al zei dat het verdrag met Oekraïne niet zomaar kan worden geratificeerd.
Uit verschillende hoeken kwam de opmerking dat het 'nee' tegen het associatieverdrag een stem tegen de Europese Unie is. Het Sociaal en Cultureel Planbureau spreekt dat tegen. "Een meerderheid van de burgers staat nog steeds positief tegenover de EU", zei SCP-onderzoeker Paul Dekker.
Vandaag barstte ook de discussie over toekomstige referenda los. Verschillende hoogleraren hebben hun bedenkingen bij het raadgevende referenda, zoals het referendum over het Oekraïne-verdrag. Een van hen spreekt zelfs van een "gedrocht van een wet". Er is vooral kritiek op de kiesdrempel van 30 procent, die in de referendumwet is opgenomen.
Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken gaf vandaag al aan dat er nog eens goed moet worden gekeken naar de referendumwet. De regels zijn volgens hem verwarrend. Hij doelt met name op de opkomstdrempel. "Ik heb al tijdens de behandeling van de wet in de Kamer gewaarschuwd dat er verwarring en een onaangenaam effect kan optreden", zei de bewindsman.
Vicepremier Asscher vindt een referendum zo gek nog niet. Volgens hem is het goed om te blijven nadenken over manieren om mensen ook tussen verkiezingen door een stem te geven. Hij wees er ook op dat er voor het referendum goede inhoudelijke debatten zijn geweest over Oekraïne. Ook hij vindt wel dat er naar de opkomstdrempel moet worden gekeken.
VNO-NCW en MKB-Nederland spraken van een donkere dag voor de internationale positie van Nederland. Volgens de belangenverenigingen van het bedrijfsleven staan er grote belangen op het spel nu Nederland het verdrag heeft afgewezen.
Voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW zegt dat verschillende landen minder positief naar Nederland kijken, nu het verdrag is weggestemd.
Toch is het maar de vraag wat het ontbreken van een Nederlandse handtekening onder een Europees associatieverdrag betekent. Zo zijn er bijna 200 verdragen 'in werking' die nog niet door alle landen zijn ondertekend.
Het gaat dan om handelsverdragen en afspraken over visserij en transport, maar ook om associatieverdragen zoals de overeenkomst met Oekraïne.
