Het welles-nietesspelletje tussen Turkije en Amnesty over vluchtelingen Syrië

Turkije en Amnesty International staan lijnrecht tegenover elkaar: volgens Amnesty International maakt Turkije zich schuldig aan mensenrechtenschending door illegaal Syrische vluchtelingen terug te sturen. En daar zegt Amnesty keihard bewijs voor te hebben.

Turkije ontkent op zijn beurt categorisch en bijt terug. "Volgens de Turken doet het rapport van Amnesty groot onrecht aan wat het land de afgelopen vijf jaar heeft betekend in deze crisis", zegt correspondent Lucas Waagmeester.

De Turkse ambassade in Den Haag reageert verontwaardigd op de beschuldigingen. Volgens Turkije draagt het land juist zorg voor 2,5 miljoen vluchtelingen zonder daar iets voor terug te vragen. Alleen al dat feit toont volgens de Turken aan dat het niet waar kan zijn wat Amnesty beweert.

Opendeurenbeleid

Waagmeester heeft de Amnesty-onderzoeker gesproken. Die heeft drie dagen lang getuigenissen opgetekend van vluchtelingen in Zuid-Turkije. Ooggetuigen vertelden hem dat mensen midden in de nacht per bus de grens over werden gebracht. In het rapport worden de ooggetuigenverklaringen gedetailleerd uiteengezet.

Volgens Turkije is dit allemaal niet waar en hanteert het land nog altijd een opendeurenbeleid voor Syrische vluchtelingen.

"Natuurlijk is het zo dat mensenrechtenorganisaties en NGO's er op dit moment op gebrand zijn om hun gelijk te halen en aan te tonen dat die deal tussen Turkije en de EU niet goed is", zegt Waagmeester. "Maar Amnesty is niet de bakker om de hoek, die kan zich niet veroorloven dit verhaal uit de duim te zuigen. Dus we moeten dit rapport wel heel serieus nemen."

Nederland: meer onderzoek

Nederland houdt zich nog redelijk afzijdig in deze kwestie. Minister Koenders van Buitenlandse Zaken zegt dat hij zelf geen aanwijzingen heeft dat Turkije zich niet aan de afspraken houdt. "Turkije is zeer gastvrij ten aanzien van vluchtelingen. Maar dat neemt niet weg dat we hier goed naar moeten kijken."

En ook vice-premier Asscher wil vooralsnog niet op de zaken vooruitlopen. "De berichten zijn zeer zorgelijk, maar moeten nog wel geverifieerd worden. De afspraak is glashelder: er worden geen mensen teruggestuurd naar een oorlogsgebied. Dat is een onderdeel van de afspraak tussen de Europese Commissie en Turkije."

Asscher gaat ervan uit dat maandag de eerste vluchtelingen vanuit Griekenland naar Turkije worden teruggebracht. De Europese Commissie zegt het rapport serieus te nemen, maar houdt ondanks de kritiek vast aan de startdatum.

Volgens een woordvoerder zal de commissie ervoor zorgen dat alles volgens de internationale standaarden verloopt. Hij beloofde dat de kritiek nauwkeurig zal worden onderzocht, maar gaf daarover verder geen details.

Akkoord niet in gevaar

De afspraken met Turkije staan nog gewoon als een huis en lijken niet in gevaar, zegt correspondent Arjan Noorlander. De Europese Commissie maakt zich wel zorgen, maar kan de kritiek moeilijk controleren. Dus zet Europa de plannen voor de uitvoering van het akkoord gewoon door.

Amnesty blijft achter zijn rapport en de conclusies staan. Volgens de mensenrechtenorganisatie is het bewijs voor de aantijgingen overweldigend. Amnesty beschuldigt Turkije en Europa dan ook van 'wegkijken' omwille het vluchtelingenakkoord.