Hoelang is het Verdrag van Schengen nog houdbaar?
De toenemende stroom vluchtelingen en de dreiging van terrorisme zetten de paspoortvrije zone van de Schengenlanden onder druk. "We zijn geconfronteerd met nieuwe uitdagingen en nieuwe bedreigingen. Dat betekent dat we ons moeten aanpassen", zegt de Belgische premier Charles Michel.
Michel wil daarom meer samenwerking tussen België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. Onder meer na de verijdelde aanslag in de Thalys vorige week, is het zaak op korte termijn stappen te nemen, zegt hij. "Ik heb voorgesteld zo snel mogelijk een vergadering te organiseren over hoe we de veiligheid in de internationale treinen kunnen waarborgen."
Verdrag
De premier wil onder meer bagage- en paspoortcontroles voor treinreizen binnen Europa. Maatregelen die niet stroken met het Schengenverdrag, dat dertig jaar geleden werd gesloten in het gelijknamige Luxemburgse grensplaatsje.
De Benelux-landen spraken daar met Duitsland en Frankrijk af dat hun inwoners zonder visum naar elkaars landen konden reizen. Reguliere grenscontroles werden in de jaren daarna afgeschaft. Gerichte acties om de staatsveiligheid te garanderen mogen nog wel, zoals begin vorig jaar toen de marechaussee langs de grens controleerde vanwege de nucleaire top in Den Haag.
Sinds 1985 zijn nog eens 21 Europese landen lid geworden van de Schengenzone. Het gaat daarbij niet alleen om EU-lidstaten, maar ook bijvoorbeeld Zwitserland, Noorwegen en IJsland. Bulgarije en Roemenië mochten tot nu toe nog niet toetreden, vooral omdat ze de corruptie en georganiseerde misdaad onvoldoende zouden bestrijden.
Veiligheid
"Vrijheid is een fundamenteel beginsel voor mij", zegt Michel. "Maar zonder veiligheid heeft vrijheid geen zin. Iedereen begrijpt dat het risico nooit helemaal weggenomen kan worden, maar er moeten maatregelen worden genomen om de situatie te verbeteren gezien de dreiging waarmee we zijn geconfronteerd."
Ook de komst van tienduizenden vluchtelingen zet het verdrag onder druk. Zodra de migranten via de Balkanroute Hongarije hebben bereikt, worden ze bij geen enkele Europese grens meer gecontroleerd. Bij aankomst over de Middellandse Zee in Italië geldt hetzelfde.
Grenscontroles
Daardoor gaan er steeds meer stemmen op om opnieuw grenscontroles in te voeren; desnoods zou het Schengenverdrag moeten worden aangepast om dat te regelen. Frankrijk voerde afgelopen zomer de grenscontroles met Italië al op en de Duitse deelstaat Beieren controleert extra aan de grens met Oostenrijk.
De Tsjechische premier Sobotka waarschuwde gisteren om niet te rommelen aan het vrije verkeer van personen en goederen. Hij noemde dat een van de belangrijkste pijlers van de Europese integratie.
Ook de Europese Commissie wil niets weten van een aanpassing van het verdrag. "Schengen is niet onderhandelbaar en de commissie is niet van plan om de tekst te veranderen", zegt een woordvoerder.
