Langzaam loopt Guantánamo Bay leeg, gisteren liet de VS weer vijf gevangen vrij. Die worden ondergebracht in andere landen, want de VS zelf wil ze niet meer hebben. Wat gebeurt er eigenlijk met hen? En waarom zou je als land een Guantánamo-gevangene opnemen?
Zes gevangenen zijn al beland in Uruguay en vijf in Kazachstan. Gisteren maakte de VS bekend dat er nog vijf gevangenen zijn vrijgelaten; vier zijn overgebracht naar Oman, een gaat naar Estland. Deze vijf gevangenen komen oorspronkelijk uit Jemen, maar de VS stuurt daar liever geen gevangenen heen, omdat al-Qaida daar flink huishoudt.
Gaan en staan
Voor de goede orde, de gevangenen die nu naar Estland en Oman gaan, zijn dus echt vrij om te gaan en staan waar ze willen, zegt hoogleraar internationaal strafrecht Geert Jan Knoops. Tenminste, officieel.
"Ik vermoed dat de Amerikanen wel voorwaarden stellen aan landen die gevangenen opvangen, al heeft Amerika dat nooit bevestigd. Bijvoorbeeld een meldplicht, of dat ze het land niet uit mogen. En in ruil daarvoor zijn misschien wel economische voordelen afgesproken onder de tafel. Waarom zou Kazachstan anders gevangenen overnemen?"
Een ding is zeker, de ex-Guantanámo'ers hoeven niet in de gevangenis. "Die in Uruaguay hebben zich in hoofdstad Montevideo in het uitgaansleven gestort", zegt Knoops. Volgens Al Jazeera willen ze zelfs een restaurant beginnen.
Nederland heeft nog nooit een Guantanámo-gevangene opgenomen. Dat ziet Knoops ook niet een-twee-drie gebeuren. "De enige manier voor Nederland is om ze als vluchteling op te nemen. Maar ik denk dat Nederland dat niet doet, dat wil zo veel mogelijk afstand nemen van het instituut Guantánamo Bay. Gezien de situatie in Europa zou het opvangen van een 'terreurgedetineerde' op veel politieke weerstand stuiten."
The New York Times zocht uit in welke landen vrijgelaten Guantánamo-gevangen terechtkwamen. Bij The Miami Herald zochten ze uit waar de gevangenen die niet naar hun eigen land terug mochten of konden - zoals de vijf die deze week vrijkwamen - werden geplaatst. Die lijst vind je in de infographic hieronder.
35 gevangenen zijn forever prisoners, die komen nooit vrij. "Zij moeten in Amerika blijven", zegt Knoops. "En dan moeten ze dus naar het vasteland, maar daar is veel politieke weerstand tegen. Ik heb er een hard hoofd in dat Obama dat in twee jaar gaat lukken."