De parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen had niet op een actueler moment kunnen beginnen met het onderzoek naar het beheer van het Groningse gasveld. In nationale en internationale media staan bijna dagelijks berichten over het Groningse gas als lapmiddel voor een dreigend Europees gastekort.
Onder dat gesternte beginnen de zeven leden van de commissie vandaag aan de openbare verhoren van zeventig mensen die betrokken zijn geweest bij de gaswinning in Groningen of daarvan de negatieve gevolgen hebben ondervonden. Het doel van het onderzoek is waarheidsvinding; hoe is besluitvorming over de gaswinning op cruciale momenten verlopen? Welke belangen en afwegingen speelden een rol? En hoe is hierbij omgegaan met de belangen van Groningers?
Achter de schermen zijn er begin dit jaar al veel gesprekken gevoerd, met 124 mensen. Het gaat dan om gedupeerden, maar vooral om bestuurders, directeuren en deskundigen van olie- en gasmaatschappijen in Groningen, wetenschappers en anderen die de afgelopen decennia nauw betrokken zijn geweest bij de gaswinning.
Vanaf vandaag worden die gesprekken in de openbaarheid gevoerd en zijn ze voor iedereen die dat wil te volgen, via NPO Politiek. De commissie las ook al 631.500 digitale documenten en 10 meter aan papieren dossiers. De zeven parlementariërs krijgen daarbij steun van zestien medewerkers.
De eerste dag van de verhoorweek begint met de vraag: hoe groot zijn de negatieve gevolgen van de gaswinning voor Groningers? In de ochtend komen twee gedupeerden aan het woord. Een van hen is Sijbrand Nijhoff. Nijhoff had veel schade aan zijn boerderij in Zijldijk.
Hij voerde er een jarenlange strijd over met gaswinningsbedrijf NAM. Nijhoff sprak daarover in 2016 in de Tweede Kamer, waar hij vertelde dat zijn vrouw niet meer in hun huis durfde te wonen. "Na 46 jaar heb ik nu een latrelatie", zei hij toen.
Bijzonder aan Nijhoff is dat hij vertrouwelijke papieren in bezit heeft van de 'Overeenkomst van Samenwerking', de afspraken tussen oliebedrijven Shell en Exxon enerzijds en de Nederlandse Staat anderzijds direct na de ontdekking van het gasveld. Hoe hij aan die papieren is gekomen, heeft hij nooit willen vertellen. Maar hij kondigde aan dat te onthullen voor de commissie.
In de middag is het woord aan Susan Top. Zij was van 2015 tot 2021 secretaris van het Groninger Gasberaad. In die rol zat zij aan tafel met lokale en provinciale bestuurders, de NAM en de minister van Economische Zaken om de belangen van Groningers te behartigen. Zij is kritisch over de trage versterking van onveilige gebouwen.
