In de Tweede Kamer beginnen de openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. De Kamer zet dit zwaarste onderzoeksmiddel in om uit te vinden hoe de besluitvorming over de gaswinning in Groningen is gegaan en hoe is omgegaan met de belangen van de Groningers. Want die hebben te maken met de negatieve gevolgen ervan: aardbevingen, met alle schade aan gebouwen en gezondheid die daarmee gepaard gaat. Hoe zit het precies met die aardbevingen en hoeveel schade is er tot nu toe? Op die en andere vragen lees je in dit artikel de antwoorden.
Hoeveel aardbevingen zijn er al geweest in Groningen?
Er zijn in Groningen al meer dan duizend aardbevingen geweest, als gevolg van de gaswinning. Het KNMI houdt de aardbevingen bij. Het gaat hierbij om zogenoemde geïnduceerde aardbevingen, wat wil zeggen dat ze door de gaswinning zijn veroorzaakt. Sinds die winning wordt afgebouwd, is ook het aantal bevingen afgenomen.
Maar zorgelijk is dat het aantal aardbevingen het afgelopen jaar hoger lag dan verwacht, en dat al voor het derde jaar op rij. Onduidelijk is nog hoe dat komt. Als de gaswinning stopt, zullen de aardbevingen verder afnemen. Maar de kans op bevingen blijft mogelijk nog tientallen jaren bestaan, en daarmee ook de kans op een zware aardbeving,
Wat is er anders aan de aardbevingen in Groningen dan elders in de wereld?
De aardbevingen in Groningen zijn niet goed te vergelijken met natuurlijke aardbevingen, in bijvoorbeeld Italië of Turkije. Natuurlijke (tektonische) bevingen vinden op grote diepte in de aarde plaats, op 10 kilometer of meer. In Groningen gaat het om een diepte van ongeveer 3 kilometer. Dat betekent dat er een minder dikke laag aarde tussen de beving en het aardoppervlak zit, waardoor de impact groter is.
Een aardbeving met een kracht van 2,0 bijvoorbeeld is doorgaans niet te voelen in Italië, terwijl er bij zo'n magnitude in Groningen al schade aan huizen kan optreden.
Zijn er slachtoffers gevallen door de aardbevingen?
Niet als direct gevolg van een zware aardbeving. Maar volgens Groningse onderzoekers wel door de jarenlange stress en onzekerheid waarin Groningers verkeren als hun huis versterkt moet worden of als ze (meervoudige) schade hebben. Recent bleek uit de NOS/NPO-Radio 1-podcast 'Gronings gas: gewonnen of verloren?' dat jaarlijks naar schatting gemiddeld 16 mensen voortijdig overlijden, met een bandbreedte van 11 tot 21. Mogelijk ligt dit aantal volgens de onderzoekers nog hoger.
Hoeveel huizen moeten er versterkt worden in Groningen?
Er zijn meer dan een miljoen schademeldingen, vaak meerdere per huis. Ongeveer 2500 woningen zijn versterkt, of gesloopt en herbouwd. Er moeten naar schatting nog minimaal 13.000 huizen worden versterkt. Afgesproken is dat dat voor 2028 moet gebeuren.
Maar volgens het Staatstoezicht op de Mijnen ligt die versterkingsoperatie ernstig achter op schema. Vorig jaar zijn 650 woningen versterkt, in de jaren ervoor 400 à 500. Als dit zo blijft, wordt het doel niet gehaald. Daarom moet het tempo drie keer omhoog, stelde de toezichthouder recent.
Wie is er verantwoordelijk voor (het vergoeden van) de schade?
Precies dit is een gevoelig punt. Omdat de afspraken tussen de Staat en de oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil - de eigenaren van het Groningse gas - over de winning van het aardgas decennialang geheim bleven, wisten Groningers lange tijd niet bij wie ze moesten aankloppen. Lang werd gezegd dat alleen het bedrijf dat het gas naar boven haalt, de NAM (dochter van Shell en ExxonMobil), verantwoordelijk was voor het vergoeden van de schade. De Hoge Raad oordeelde in 2019 dat de Staat evengoed verantwoordelijk is.
De onvrede over het niet of onvolledig vergoeden van schade was groot, zowel in Groningen als in de Tweede Kamer. Sinds een paar jaar is de NAM op afstand gezet. Het Rijk schiet de kosten voor en verhaalt die vervolgens ten dele op de NAM.
