Personeel van gashandelaar GasTerra voelde zich van hogerhand onder druk gezet om veel Gronings gas te verkopen in 2013. Dat was het jaar na de zwaarste aardbeving tot nu toe in Groningen en na het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om snel minder te gaan winnen, omwille van de veiligheid van Groningers.
De medewerkers van GasTerra, die zelf ook in de provincie wonen, vonden de extra winning moeilijk te rijmen met de zorg over aardbevingen. Ook vreesden ze dat de grote hoeveelheid gas die moest worden verkocht de gasmarkt zou verstoren en de gasprijs verlagen. Dat blijkt uit gesprekken met betrokken en is te horen in de derde aflevering van de NOS/NPO Radio1-podcast Gronings gas, gewonnen of verloren?
Afspraken uit het verleden
Vanuit Groningen kwam veel kritiek op die extra winning. Toenmalig minister Kamp gaf als verklaring dat de oliebedrijven (Shell en Exxon) in hun recht stonden om zo veel te winnen, vanwege afspraken uit het verleden. Er was in 2005 afgesproken dat Shell en Exxon Mobil gedurende 10 jaar 425 miljard kuub aardgas mochten winnen, gemiddeld 42,5 miljard kuub per jaar dus.
Maar er werd na het dringende advies van toezichthouder SodM om te minderen, niet ingezet op dat gemiddelde. GasTerra kreeg toestemming om 49 miljard kuub te verkopen en verkocht uiteindelijk zelfs nog eens 5 miljard kuub meer.
Kamp zei tegen de Tweede Kamer ook dat het Groningse gas nodig was omdat het een strenge winter was geweest en omdat de productie uit de kleinere gasvelden tegenviel. Bovendien zou GasTerra zich keurig aan het afgesproken businessplan hebben gehouden.
Dat bleek later toch wat anders te liggen. Zo was de productie uit de kleine velden volgens een rapport van TNO Bouw en Ondergrond, 'conform prognose'. En ook de winter was niet zo extreem koud dat zo'n hoge productie nodig was. Kamp zei ook dat het advies van het SodM te laat kwam omdat het businessplan van GasTerra toen al was vastgesteld. Uit vertrouwelijke notulen van de Maatschap Groningen, die onlangs in handen kwamen van de NOS, blijkt dat dat advies al veel eerder bij de betrokkenen bekend was.
Verbazing bij personeel
Geert Greving heeft jarenlang bij GasTerra gewerkt. Hij was er onder meer hoofd public affairs en is de enige die er openlijk met de makers van de podcast over wil praten. Volgens Greving verbaasden mensen op de vloer zich er in 2013 over dat ze de opdracht kregen meer dan 50 miljard kuub gas in de markt te zetten, terwijl de officiële planning 42,5 miljard was. "Mensen zeiden: wat moet ik hiermee? Ik heb geen schriftelijk besluit gezien, maar we gaan wel omhoog, en dat klopt dus niet", vertelt hij nu bijna 10 jaar later.
De werknemers en de ondernemingsraad vroegen de directie om opheldering, stelt Greving. Hun werd verteld dat het was afgestemd met de aandeelhouders (Shell, Exxon en de Staat) herinnert hij zich. Het personeel kreeg te horen dat de afspraken mondeling waren gemaakt. Er stond niets over op papier. Greving hoopt dat door de openbare verhoren van de parlementaire enquête eind deze maand duidelijk wordt wie er destijds aan de knoppen heeft gedraaid.
De toenmalige directeuren van GasTerra willen niet reageren in de aanloop naar de parlementaire enquête.