Westen toont zich eensgezind in Brussel: 'Tegen Rusland, achter Oekraïne'

Brussel was gisteren het decor van liefst drie diplomatieke toppen over de oorlog in Oekraïne: leiders van de landen van de NAVO, de G7 en de Europese Unie kwamen bij elkaar in de Belgische hoofdstad om gezamenlijk een vuist te maken tegen Rusland. De EU-top gaat later vandaag verder.

Na afloop van de NAVO- en G7-bijeenkomsten buitelden de regeringsleiders over elkaar heen om de onderlinge eensgezindheid te benadrukken. Ook premier Rutte bleef daarbij niet achter: "Wat als sfeer over de tafel hing, was eenheid", zei hij. "We moeten die eenheid met elkaar bewaren en bewaken, en je merkte dat iedereen dat wil."

President Poetin heeft zich totaal vergist in de eensgezindheid van het Westen, zei Rutte:

Volgens diplomatiedeskundige Robert van de Roer vormen de drie topontmoetingen in Brussel een symbolisch hoogstandje. "Het Westen straalt meer eenheid uit dan in de afgelopen jaren, dankzij het actieve leiderschap van de Amerikaanse president Biden."

De diplomatieke overleggen hebben volgens hem een tweeledige boodschap. "Enerzijds kunnen we ze zien als peptalk voor de westerse landen zelf. Die willen uitstralen dat ze op één lijn zitten, ondanks verschillen van inzicht over bijvoorbeeld het tempo van het afbouwen van de energieafhankelijkheid van Rusland. Anderzijds zijn de ontmoetingen een waarschuwing aan Poetin."

Militaire ondersteuning

Wat koopt Oekraïne voor een eensgezind Westen? De leiders van de dertig lidstaten van de NAVO, waarvan Oekraïne geen lid is, kwamen donderdag in ieder geval overeen meer wapens naar het land te sturen.

Ook gaat de NAVO apparatuur leveren waarmee Oekraïne zich kan beschermen tegen eventuele chemische, biologische, radiologische of nucleaire aanvallen. En er worden duizenden extra manschappen gestationeerd in Bulgarije, Hongarije, Slowakije en Roemenië, wat volgens Van de Roer een radicale koerswijziging is en een tegenvaller voor Poetin. "Hij wilde de NAVO juist op afstand houden."

De NAVO grijpt niet zelf militair in Oekraïne in, uit vrees dat het conflict dan onbeheersbaar escaleert. Niet duidelijk is wat het militaire bondgenootschap zal doen als Rusland overgaat tot de inzet van chemische of biologische wapens, zoals de NAVO en de VS vrezen.

President Biden zei achteraf wel dat de Verenigde Staten tot actie zullen overgaan als Rusland chemische wapens gaat gebruiken. "De aard van onze reactie is afhankelijk van de aard van het gebruik", zei hij.

Ook vanuit de NAVO zal de inzet van Russische chemische wapens tot een reactie leiden, zei de Amerikaanse president. Maar hij liet in het midden hoe. "Die beslissing neemt de NAVO op dat moment."

Dat de westerse bondgenoten op dit vlak de kaarten tegen de borst houden, is een verandering van tactiek, zegt Van de Roer. "Binnenskamers is en wordt heus besproken hoe het Westen op een eventuele chemische aanval door Rusland moet reageren. Maar die discussie wordt niet publiekelijk gevoerd. Dat is een vorm van indirecte druk op Rusland, want Poetin wordt hiermee in het ongewisse gelaten."

Sancties

Ook bij de G7-top stond de dreiging van chemische wapens op de agenda. De leiders van de VS, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Canada, Duitsland en Japan waarschuwen Rusland in een gezamenlijke verklaring om zulke wapens niet in te zetten.

Vooraf werd verwacht dat de G7 ook met een nieuw sanctiepakket tegen Rusland zou komen, maar dat bleef uit. Wel zeggen de aangesloten landen dat ze de bestaande sancties blijven uitvoeren en daarbij extra zullen letten op de naleving. Daarmee moet worden voorkomen dat Russen bijvoorbeeld onder de maatregelen uit komen via 'mazen' in de sanctiepakketten.

Geen 'gamechanger'

Met beperkte militaire steun aan Oekraïne, zware economische sancties tegen Rusland en het dichten van gaten in de sanctiepakketten probeert het Westen Poetin nog verder te isoleren, concludeert Van de Roer. "Dat is een duurzame aanpak die Poetin op termijn pijn moet doen. We moeten afwachten in hoeverre dat binnenkort al iets uithaalt op het slagveld."

Daar is helaas geduld voor nodig, zegt hij. "Wie vandaag een gamechanger had verwacht, is een beetje naïef: zo werkt internationale crisisdiplomatie niet. Maar als het proces dat vandaag symbolisch is bezegeld eenmaal op stoom is, kan het wel degelijk zijn dat het Poetin vroeg of laat beïnvloedt. De vraag is alleen: hoeveel duizenden doden en miljoenen vluchtelingen zijn we dan verder?"