Twee formatie-opties van tafel: over links en doorgaan met huidige coalitie

Er zijn vandaag twee opties weggestreept in de formatie: een vijfpartijenkabinet met PvdA en GroenLinks en een voortzetting van de huidige coalitie met de ChristenUnie.

Een kabinet over links is geblokkeerd door VVD en CDA. Die twee willen niet met GroenLinks en PvdA praten over een mogelijk regeerakkoord. Dat zeiden PvdA-leider Ploumen en GroenLinks-leider Klaver na een gesprek met Rutte (VVD), Hoekstra (CDA) en informateur Mariëtte Hamer.

Klaver noemde het "on-Nederlands" dat de andere twee partijen niet inhoudelijk willen onderhandelen. "Maar misschien is het wel een compliment. Dat ze de kracht van onze samenwerking zien en denken: dat willen we niet." Ploumen vindt het "spijtig" dat er geen onderhandelingen komen. "Omdat Nederland wacht op oplossingen en die raken een beetje uit zicht."

Instabiel

VVD en CDA hadden al bij herhaling laten weten niets te voelen voor een coalitie met twee linkse partijen. Ook het voornemen van PvdA en GroenLinks om één blok te vormen heeft daar dus geen verandering in gebracht. VVD-leider Rutte en CDA-leider Hoekstra blijven bang dat twee linkse partijen de coalitie instabiel zullen maken.

Rutte zei in een reactie dat de samenwerking op links goed nieuws is voor de partijen zelf. "Maar voor ons heeft het niks veranderd. Ze zijn niet allebei nodig voor een meerderheid." Rutte voegde daaraan toe dat zijn partij best bereid is om met een van de twee partijen te onderhandelen. "Maar dat willen ze niet."

Wegen onbegaanbaar

Ook de voortzetting van de huidige coalitie is geen optie. D66-leider Kaag en ChristenUnie-voorman Segers zeiden dat na hun gesprek met Hamer. Kaag sprak van een "impasse" in de formatie en Segers noemde "alle wegen naar een meerderheidscoalitie onbegaanbaar".

De VVD wilde het liefst een voortzetting van de coalitie met de ChristenUnie, maar Kaag houdt dat tegen, omdat D66 een "zo progressief mogelijk kabinet" wil. Onder meer op medisch-ethisch gebied zijn er flinke verschillen tussen de twee partijen. Segers voelt zich niet welkom vanwege de opstelling van Kaag.

De D66-leider legt nu de bal bij Rutte. "Het is nu aan de VVD om een weg vooruit te vinden als de grootste partij. De vraag is: hoe komen we hier uit?" Het wegstrepen van de 'linkse optie' door Rutte en Hoekstra noemde Kaag moeilijk uit te leggen. "Het is heel moeilijk voor ons om de uitsluiting van GroenLinks en de PvdA zomaar te zien als een logische stap."

Minderheidskabinet

In de middag was nog een sessie met de partijen die elkaar niet uitsluiten: VVD, D66 en CDA. Die zouden ook een minderheidskabinet kunnen vormen, zoals de laatste tijd regelmatig wordt geopperd. Na afloop deden de partijleiders geen uitspraak over het vervolg van de formatie. "Het is aan de informateur om alles te wegen", zei Kaag.

Inmiddels is de formatie al 5,5 maand bezig en is er nog weinig zicht op een nieuw kabinet. De twee winnaars van de verkiezingen, VVD en D66, willen allebei een andere richting op.