PvdA en GroenLinks willen samen formeren, maar voor 'rechtse gasten' blijft het 'nee'
Voor de verkiezingen was VVD-leider Rutte al stellig: "Ik ga niet met een hele linkse wolk van partijen aan tafel." En sindsdien blijft zijn partij erbij. Al ruim vijf maanden klinkt het: niet meer links dan noodzakelijk aan de onderhandelingstafel. Daar veranderen de ledenraadplegingen vandaag van GroenLinks en de PvdA niets aan, zo lijkt het.
VVD en CDA zeggen al sinds de start van de formatie niet met PvdA en GroenLinks in een vijfpartijenkabinet te willen, omdat er maar vier partijen nodig zijn voor een meerderheid. Een extra partij zou de coalitie onnodig instabiel maken, is de vrees. En onnodig links.
PvdA en GroenLinks op hun beurt zeggen al tijden dat ze niet zonder elkaar gaan regeren. In november verbonden de twee zich aan elkaar en daarna was consequent de boodschap: we regeren samen of we doen het niet.
Toch aan tafel
Kort na de hervatting van de formatie, nog geen twee weken geleden, deden Klaver en Ploumen er nog een schepje bovenop. De twee linkse partijen zeiden de formatie helemaal samen te doen. Geen echte fractie- of partijfusie, maar wel een formatiefusie, met één onderhandelingsteam en één onderhandelingsdoel. Daarmee hoopte het linkse duo VVD en CDA te bewegen om toch aan tafel te gaan met ze.
Voor de schermen kwam er geen reactie van VVD en CDA op deze voorgenomen samenwerking. Was met het gezamenlijke formatieteam het linkse-wolk-bezwaar weg? Was een kabinet met GroenLinks én PvdA dan wel een optie om te onderzoeken? Rutte en Hoekstra deden er het zwijgen toe.
Achter de schermen lieten de twee partijen wel wat los de afgelopen weken. Namelijk: geen kans dat het gaat gebeuren, maar voor het echte wegstrepen wachten we totdat ze hun ledenraadplegingen hebben gehad.
Die waren vandaag. Bij GroenLinks heette het een gesprek, waarin partijleider Klaver zei dat de "arrogantie van de macht" moest worden gebroken door samenwerking met PvdA. Veel leden die aan het woord kwamen, leken het daarmee eens.
Bij de PvdA was het meer dan een gesprek. Er werd gestemd en ruim 90 procent bleek voor een gezamenlijk formatieteam met gezamenlijke doelen. Partijleider Ploumen was strijdbaar: "We moeten proberen die rechtse gasten naar links te trekken."
Twee fracties, twee partijen
Maar de rechtse gasten zijn toch echt 'weigerpolitici' (zoals Klaver en Ploumen ze graag noemen) als het gaat om formeren met het linkse blok. Want achter de schermen klinkt weer 'nee'. Een gezamenlijk formatieteam gaat voor hen niet ver genoeg; het blijven twee fracties van twee partijen.
De verwachting is dat het 'nee' ook snel voor de schermen zal worden uitgesproken, tenzij de linkse partijen toch ineens een extra stap willen zetten wat betreft de fusieplannen. Zo niet, dan gaat de formatie verder zonder hen.
De volgende halte waarbij dan even wordt gestopt is een voortzetting van de huidige coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Maar dit zal D66 vetoën, is de verwachting. Die partij wil dolgraag met PvdA en GroenLinks, maar niet met de ChristenUnie, onder meer vanwege medisch-ethische meningsverschillen. En dus zal ook die optie worden weggestreept, is de verwachting.
Minderheid
Blijft over: een minderheidskabinet. Dat kan VVD-D66 zijn, maar ook met CDA als derde partij erbij. Dat is immers de formatiefavoriet van Rutte, en D66 heeft de partij de afgelopen maanden nooit geblokkeerd.
Hoewel erbij moet worden gezegd dat Kaag de voorkeur heeft uitgesproken, als het dan toch met een minderheid moet, om het zonder het CDA te doen. Ook dat is dus nog geen uitgemaakte zaak.
