Samenwerking tussen PvdA en GroenLinks: wat wil de achterban?
De leden van GroenLinks en de PvdA bespreken vandaag of hun partijen meer moeten samenwerken. In de eerste plaats voor de formatiebesprekingen en deelname aan een nieuw kabinet. In de tweede plaats om op de langere termijn meer politieke macht te krijgen.
Vooral bij de PvdA wordt het spannend. Daar is een duidelijke verdeeldheid over samenwerking met GroenLinks. En de PvdA-leden mogen stemmen over verschillende moties, wat de uitkomst onvoorspelbaar maakt.
Veel enthousiasme voor een kabinet met de VVD toonden de partijleiders aan de vooravond van hun partijbijeenkomsten niet. Ploumen (PvdA) zei gisteravond bij Op1: "Ik wil liever helemaal niet met Mark Rutte of de VVD, maar laten we onder ogen zien dat ze de verkiezingen hebben gewonnen." Klaver (GroenLinks): "Ik ga niet zeggen dat we in een kabinet gaan zitten want dat weet ik nog niet. Ik ben ook niet bang om 'nee' te zeggen en keihard samen oppositie te voeren."
Maar ze willen het in ieder geval samen proberen, zeggen ze.
De linkse samenwerking komt overigens niet uit de lucht vallen. Vorig jaar stemden de leden op het GroenLinks-congres al hiervoor. Zij riepen de partijtop op om met PvdA, SP, D66 en PvdD "samen de onderhandelingen in te gaan" en met een linkse, progressieve agenda "het publieke debat en machtsvorming" op te zoeken. Dat is precies wat partijleider Klaver nu doet.
En ook Ploumen kreeg een mandaat. Al vóór de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 stemden de PvdA-leden voor samenwerking tussen de twee partijen bij de kabinetsformatie.
Vandaag mogen de GroenLinksleden in ieder geval niet stemmen, de partijstatuten bieden die mogelijkheid niet. Zij kunnen tussen 10.30 en 12.00 uur "in gesprek" met Klaver en vicefractievoorzitter Ellemeet.
De partijtop heeft er vertrouwen in dat de achterban voorstander is van meer samenwerking met de PvdA. De reacties op de aankondiging van Klaver en Ploumen "waren overwegend erg positief", staat er in de uitnodiging aan de GroenLinksleden.
Mocht GroenLinks gaan meewerken aan een regeerakkoord, dan wordt dat ter instemming voorgelegd aan de leden op een speciaal congres.
PvdA-leden: wel stemmen
Aansluitend hebben de PvdA-leden vanaf 12.00 uur een online Ledenraad. Via de mail kregen zij inlog- en stemcodes om vanuit huis te stemmen over uiteenlopende moties. Over juist sneller fuseren met GroenLinks, oproepen voor nieuwe verkiezingen en niet verder onderhandelen over een "nieuw kabinet onder Mark Rutte". Dat laatste kan nog spannend worden.
PvdA-partijprominenten mengden zich in de discussie. Oud-minister en vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans pleit voor een "krachtenbundeling" op links. In een opiniestuk in NRC noemt hij de fusie van drie partijen, die in 1946 leidde tot de oprichting van de PvdA, als voorbeeld.
Eerste-Kamerlid en kandidaat-partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent is voor linkse samenwerking. "Maar aan een echte fusie zitten haken en ogen", zegt zij op NPO Radio 1. "En ook SP, Bij1 en Partij voor de Dieren zijn aantrekkelijk voor samenwerking." Sent heeft intensief met GroenLinks samengewerkt bij het schrijven van het PvdA-verkiezingsprogramma, maar wil geen exclusiviteit.
Oud-Kamerlid en PvdA-lid sinds 1970 Adri Duivesteijn vindt zelfs samenwerking in de formatie te ver gaan. Hij vindt dat Ploumen en Klaver dan macht inleveren aan de onderhandelingstafel. "Het einde van de PvdA is ingezet. Weg geschiedenis, traditie en sociaal democratie", zegt hij over een partijfusie.
En dan zijn er de prominenten die samenwerking misschien best zien zitten, zoals Lodewijk Asscher, Martin van Rijn en Job Cohen, maar zich stil houden omdat ze de prille plannen niet vanaf de zijlijn willen becommentariëren.
Oud-PvdA-leider Cohen heeft zich in het verleden wel positief uitgelaten over vergaande linkse samenwerking. Na de verkiezingsnederlaag van linkse partijen dit jaar pleitte hij er bijvoorbeeld voor al die partijen op te heffen, en samen één nieuwe linkse partij te beginnen.
Werkende weg
De Tweede Kamerfracties lijken eensgezind. Maar dat heeft wellicht ook te maken met het feit dat het 'hoe' nog niet is uitgekristalliseerd. Daar willen de Kamerleden al doende achter komen.
Tot een onmiddellijke fusie van de partijen zal het vandaag in ieder geval niet komen. Dat heeft naast ideologische ook teveel praktische voeten in de aarde. Maar Rutte IV? De uitkomst van vandaag is hoe dan ook van betekenis voor de kabinetsformatie en de volgende stappen van informateur Hamer.
