'Ik loog tegen mijn kinderen over de bombardementen in Jemen'

"Ik vond het altijd lastig als mijn kinderen vragen stelden over de oorlog of over de wapens." Filmmaker Abdullah Hadeajan vertelt aan de NOS hoe zijn leven in al-Mukalla, een grote stad in het zuiden van Jemen eruitzag toen al-Qaida er de dienst uitmaakte.

Hij heeft twee kinderen: een zoon van 6 jaar oud en een dochter van 8 jaar. "Mijn zoon vond, zoals veel jochies, wapens stoer. Hij werd dus niet bang toen hij mannen met geweren op straat zag lopen. Hij vergeleek hen juist met superhelden, terwijl ze dus heel gevaarlijk waren."

Abudallah en zijn vrouw hadden iets bedacht om hun kinderen gerust te stellen over de beschietingen tijdens de eerste jaren van de oorlog. "Hier in Jemen is het een traditie om bij een trouwerij in de lucht te schieten. Ook hebben we kleine bommetjes die de kinderen dan kunnen afsteken. Telkens als we bommen hoorden, logen mijn vrouw en ik tegen onze kinderen dat er een trouwerij aan de gang was."

Maar het was ook belangrijk dat de kinderen zichzelf in veiligheid brachten. Dus leerden Abdullah en zijn vrouw hun kinderen ook dat ze weg moesten gaan bij de ramen als ze de trouwerij-geluiden hoorden.

De burgeroorlog in Jemen begon in 2011. De situatie was in al-Mukalla op dat moment niet veilig, herinnert Abdullah zich. "Je hoorde heel vaak bommen vallen. Ook heb ik vaak gehoord hoe iemand geëxecuteerd werd. Als je die geluiden dagelijks hoort, raak je eraan gewend. In die periode was er ook geen autoriteit. Iedereen kon doen wat hij wilde, dat was erg gevaarlijk."

Een heel grote gevangenis

Volgens Abdullah waren de meeste inwoners van al-Mukalla in eerste instantie dan ook niet bang toen al-Qaida in 2015 de stad binnentrok. "Toen al-Qaida kwam, was er weer een bestuur van de stad. Er kwam een einde aan het gebrek aan autoriteit. De strijders zeiden dat ze de stad zouden beschermen tegen het leger van president al-Huthi, voor wie wij heel bang waren. Veel mensen hoopten dat de stad door al-Qaida juist veiliger zou worden."

Maar die hoop bleek van korte duur. Na een paar maanden werd al-Qaida steeds strenger, zegt Abdullah. Zo werden de inwoners gedwongen zich aan de regels van al-Qaida te houden. Winkels moesten gesloten zijn tijdens gebedstijden en ook muziek luisteren was verboden. "Toen al-Qaida hier de baas was, voelde het net alsof we in een gevangenis leefden. In een heel grote gevangenis."

Abdullah is filmmaker en moest tijdens zijn werk goed rekening houden met de regels van al-Qaida. "Ik bleef in mijn video's altijd ver weg van alles wat gerelateerd was aan de islam. Al-Qaida heeft een eigen perceptie van de islam en alles wat daarvan afwijkt, is fout." Discussie over de islam was niet mogelijk. Discussie over de manier van besturen van al-Qaida evenmin. "Als je dat wel deed, kon je gearresteerd worden of zelfs vermoord. Ik ken twee jongens die op Facebook openlijk over de islam discussieerden. Een paar dagen later werden ze opgepakt. Gelukkig werden ze niet vermoord."

En dus volgenden de meesten maar de regels van al-Qaida op. Zolang je dat deed, kon je een relatief normaal leven leiden, vertelt Abdullah. "Het was niet anders. Ertegen ingaan was te gevaarlijk. We dachten allemaal dat hun bewind maar een paar maanden, hoogstens een jaar, zou duren. Dus we probeerden het uit te zingen en ondertussen wachtten we tot de militairen van Jemen ons zouden bevrijden."

In de eerste paar maanden onder het bewind van al-Qaida waren alle onderwijsinstellingen dicht. "Iedereen voelde dat de situatie niet veilig was. In het begin wisten we ook niet hoe de nieuwe machthebbers ons dagelijks leven zouden beïnvloeden. We waren bang om fouten te maken, want we kenden hun regels nog niet. Ook waren we bang dat studenten fouten zouden maken en daardoor gearresteerd zouden worden."

En dus hielden de inwoners hun kinderen thuis. Maar na vijf maanden gingen de scholen toch weer open. Volgens Abdullah omdat de inwoners gewend waren geraakt aan de regels van al-Qaida.

Bevrijding

Al-Qaida bleef ruim een jaar de baas in al-Mukalla, vertelt Abdullah. "Toen het Jemenitische leger ons in april 2016 bevrijdde, waren we allemaal ontzettend blij en gingen we de straat op om het te vieren. Sindsdien is het leven hier beter geworden."

Volgens Abdullah is al-Mukalla een voorbeeld voor de rest van Jemen. "In veel steden woedt nog steeds oorlog. Ik denk dat al-Mukalla nu de beste plaats is om te leven in Jemen. Straten worden gerepareerd en scholen worden heropend. Ik zie dat de straten steeds drukker worden en mensen hun dagelijks leven weer oppakken. We bouwen de stad weer op, en daarmee ook ons leven."