Defensiebeurs in Rotterdam van start, dilemma rond Israëlische wapens
Op de jaarlijkse NEDS-defensiebeurs in Rotterdam zijn vandaag ruim honderd bedrijven uit de defensie- en wapenindustrie en internationale delegaties aanwezig. Er worden in Ahoy innovaties gepresenteerd en contracten gesloten. Vorig jaar was de sfeer rond de beurs beladen en dat is dit jaar niet minder: een aantal betogers is vanochtend opgepakt.
Heikel punt voor tegenstanders is de aanwezigheid van Israëlische wapenleveranciers. Aanleiding is de voortdurende oorlog tussen Israël en Hamas en het feit dat Israël sinds enkele maanden ook met Hezbollah vecht op Libanees grondgebied. Bovendien is de situatie in het noorden van de Gazastrook de afgelopen tijd dusdanig verslechterd dat de Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor etnische zuivering.
Tweede Kamerlid Nordkamp van GroenLinks-PvdA vindt dat Nederland de Israëlische bedrijven daarom moet weren. Hij vindt het "onverteerbaar" dat voor die bedrijven "de rode loper wordt uitgerold" op een beurs in Nederland. Daarover stelde hij Kamervragen aan minister Brekelmans van Defensie. GroenLinks-PvdA riep Brekelmans eerder al op om te stoppen met het aanschaffen van wapens uit Israël.
In antwoord op de vragen van Nordkamp schrijft Brekelmans dat Israëlische bedrijven "belangrijke systemen" leveren aan onze krijgsmacht die van belang zijn voor de veiligheid van Nederland. Ook stelt hij dat de Nederlandse regering Israël "wijst op internationaalrechtelijke verplichtingen en op de naleving van uitspraken van internationale hoven".
Hoewel wapenhandel met Israël gevoelig ligt, zijn er voor de Nederlandse regering weinig goede alternatieven, legt defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael uit. Bondgenoot Amerika is een voor de hand liggende eerste keuze, maar dat land heeft een lange wachtrij voor het leveren van wapens. Omdat Nederland zijn krijgsmacht snel op orde wil hebben, heeft de tijdsfactor dus een belangrijke rol gespeeld bij de keuze voor Israël, zegt Zandee.
Maar volgens de defensie-expert is er nog een ander probleem. "Wie produceren er verder nog wapens? Rusland en China, maar daar wil je niet van kopen. Er is nog een aantal kleine landen, maar Israël komt toch als eerste in aanmerking vanwege zijn hoogtechnologische wapenindustrie."
Overigens zijn er in Nederland wel strenge regels voor het exporteren van wapens. Zo mag Nederland voorlopig van de rechter geen F-35-onderdelen leveren aan Israël. Maar wetgeving voor het invoeren van wapens is er niet.
Wapens kunnen uitwisselen
Behalve de leveringssnelheid is standaardisatie in Europa een belangrijke reden om voor Israëlische wapens te kiezen, zegt Zandee. "We willen zo veel mogelijk dezelfde wapensystemen, zodat we onderling kunnen uitwisselen. De Duitsers kopen ook Israëlische systemen en ons land is diep geïntegreerd met de Duitse landmacht, waardoor we in de toekomst heel makkelijk systemen kunnen uitwisselen."
Dat de Nederlandse regering daarmee handelt met een land dat zich in een ingewikkeld conflictgebied bevindt, is volgens Zandee voorheen nooit een serieuze afweging geweest. "Het is geen factor geweest waarbij Nederland dacht: we moeten er nog eens over nadenken. Het is nu wel een factor geworden die een zekere invloed heeft, maar Nederland kan bijna niet meer onder de wapendeals uit."
Demonstraties en bekladdingen
Tegenstanders waaronder protestgroep Extinction Rebellion en pro-Palestijnse demonstranten zouden die contracten wel verscheurd willen zien. In aanloop naar de defensiebeurs diende de SP in Rotterdam een motie in om deze tegen te houden, maar het verzoek werd verworpen.
De politie zegt uit voorzorg te hebben opgeschaald met een speciaal team, omdat de beurs eerder "niet soepel is verlopen". Vorig jaar werd bij protest buiten een waarschuwingsschot gelost door agenten.
Ook vanochtend waren er opstootjes tussen demonstranten en de politie, waarbij een aantal betogers is opgepakt. Demonstranten hebben het gebouw van Ahoy beklad met rode verf:
Organisator Hans Huijgen, directeur van de branchevereniging voor de Nederlandse defensie en veiligheidsindustrie, zegt begrip te hebben voor de demonstranten. "Ik snap het voor een deel. Tegelijkertijd: we hebben voor de Europese en onze eigen defensie bedrijven nodig die daadwerkelijk zaken kunnen leveren. Het gaat niet alleen om wapens, maar ook om luchtafweersystemen en ICT-systemen."
"Maar uiteraard gunnen wij iedereen zijn demonstratie", vervolgt hij. "Ik hoop dat de demonstranten het bezoekers ook gunnen om vandaag aan de beurs te kunnen deelnemen." Huijgen zegt dat er dit jaar zo'n 150 standhouders en 3000 bezoekers zullen zijn.
