Mensenrechtenexperts waarschuwen voor etnische zuivering in noorden Gaza

• Eliane Lamper

  redacteur Buitenland

De Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties slaan alarm vanwege de aanhoudende belegering door het Israëlische leger van het noorden van Gaza. Het gedwongen vertrek van Palestijnen, het tegenhouden van humanitaire hulp en het grove geweld dat gebruikt wordt, wijzen op een etnische zuivering, zegt onder meer de Israëlische organisatie B'tselem.

In het noorden zijn inwoners al bijna een maand van de buitenwereld afgesloten. Israël laat al die tijd vrijwel geen humanitaire hulp binnen, waardoor tienduizenden mensen geen voedsel en water meer hebben, terwijl het leger zware bombardementen uitvoert. Inwoners is opgedragen naar het zuiden, tot onder de zogenoemde Netzarim-corridor, te vertrekken.

Er komt nog maar weinig informatie uit het gebied naar buiten. Internet en telefonie zijn grotendeels afgesloten en er zijn amper lokale journalisten in het gebied aanwezig. Velen van hen zijn al gedood. Volgens Israël is de belegering nodig om te voorkomen dat Hamas zich kan hergroeperen in het noorden van Gaza.

'Uithongering en extreem geweld'

Verschillende bronnen binnen het leger zeggen tegen Israëlische media dat het zogeheten 'generaalsplan' gedeeltelijk in uitvoering is. In het plan, dat is opgesteld door een groep oud-generaals, staat dat de bevolking moet vertrekken en humanitaire hulp geblokkeerd moet worden om overgebleven militanten op de knieën te dwingen.

Premier Netanyahu heeft het plan onder ogen gekregen, maar of hij er ook mee heeft ingestemd is niet bekend. Dat doet er ook niet toe, zegt Sarit Michaeli, internationaal beleidsmedewerker van B'tselem. "Het gaat erom wat zich op de grond afspeelt, en dat komt op hetzelfde neer. We zijn getuige van gedwongen vertrek, uithongering en extreem geweld."

De drie overgebleven ziekenhuizen in het noorden zijn onder vuur genomen. Hulpdiensten legden hun werk neer nadat ze waren aangevallen en reddingswerkers werden gearresteerd. De humanitaire hulp in de Gazastrook was in oktober op het laagste punt sinds het begin van de oorlog, terwijl grote aantallen Palestijnen al honger lijden.

Wie op de vlucht slaat heeft kans onderweg om te komen door luchtaanvallen of scherpschutters. Inwoners die wisten te ontkomen, vertellen dat ze onderweg onder schot werden gehouden en op straat lijken zagen liggen. In de eerste drie weken van de belegering van het noorden zijn zeker duizend Palestijnen gedood.

Er zijn ook mensen die niet weg kunnen of willen, en nog in huizen schuilen. Vooral het verwoeste vluchtelingenkamp Jabalia ligt onder vuur. Op uitgelekte beelden is te zien hoe families van elkaar gescheiden worden en mannen ontkleed op straat moeten zitten. Mogelijk wijst dat erop dat grote groepen mannen zijn opgepakt door het leger.

Palestijnen die hun huis eenmaal verlaten hebben, mogen niet meer terugkeren, zeggen legerbronnen. "We kunnen geen andere conclusie trekken dan dat het gebied etnisch gezuiverd wordt", zegt Michaeli. Ook de Israëlische krant Haaretz gebruikt die term. Secretaris-generaal Guterres van de VN drukte de internationale gemeenschap deze week op het hart dat een etnische zuivering voorkomen moet worden.

'Apocalyptisch'

Ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch spreekt deze zorgen uit. "Het optreden van het Israëlische leger is duidelijk. Palestijnen wordt geen vrije en veilige doorgang geboden, humanitaire hulp wordt tegengehouden en schuilplaatsen aangevallen", zegt Sari Bashi, programmadirecteur op de bezette Westelijke Jordaanoever. "Dan is het niet te verwachten dat mensen blijven leven."

Tienduizenden mensen zijn al gevlucht, met gevaar voor eigen leven:

Hulporganisaties en de VN hebben Israël herhaaldelijk opgeroepen humanitaire hulp toe te laten en noemen de situatie "apocalyptisch". Ze schrijven dat de bevolking in het noorden "acuut gevaar loopt te overlijden door ziekte, hongersnood en geweld". Amerikaanse diplomaten vroegen Israël om bewijs te leveren dat ze geen "uithongeringsbeleid" voeren. Maar volgens Israël is er geen sprake van uithongering of etnische zuivering.

Intussen roepen ultrarechtse Israëlische ministers en parlementsleden van Netanyahu's Likud-partij op om in Gaza opnieuw nederzettingen te stichten. Op een kolonistenconferentie aan de grens met Gaza werd die wens uitgesproken, net als de "verdwijning van Arabieren" uit het gebied. Minister van Nationale Veiligheid Ben-Gvir, noemt het "aanmoedigen van migratie" de meest "ethische oplossing".

VN-mensenrechtenchef Volker Türk sprak van "het donkerste moment in het Gaza-conflict", verwijzend naar de situatie in het noorden. Hij riep wereldleiders op om in actie te komen, maar Israëls bondgenoten houden zich op de vlakte. "De afwachtende houding van de internationale gemeenschap maakt dit mogelijk", zegt Michaeli. "We zijn moreel en juridisch verplicht om dit te stoppen."