Provincies halen niet de opgave in de spreidingswet

De twaalf provincies voldoen niet aan de opgave in de spreidingswet. Samen moesten zij dit en volgend jaar 96.000 plekken beschikbaar hebben, maar dat aantal halen zij niet. Dat schrijven de commissarissen van de Koning in hun verslag aan de minister van Asiel en Migratie, Marjolein Faber (PVV).

"Ondanks dat de Spreidingswet zeker al effect heeft, tellen de provinciale plannen helaas nog niet voldoende op tot de totaal gevraagde capaciteit", schrijven de twaalf commissarissen aan Faber. Zeven van de twaalf provincies halen hun opgave niet, zo blijkt uit de provinciale plannen.

De provincies noemen een aantal redenen. "Zo zorgde de aankondiging tot het voornemen van intrekking van de wet, kort na de inwerkingtreding, voor onduidelijkheid en vertraging. Lokale bestuurders kwamen hierdoor regelmatig in een lastig parket bij het geven van uitleg over beoogde opvanglocaties aan omwonenden."

Beter verdelen

De spreidingswet moet de opvang van asielzoekers beter over het land verdelen. De wet is sinds februari van kracht en uiterlijk vandaag moeten de gemeentelijke plannen via de provincies worden ingediend bij PVV-minister Faber van Asiel en Migratie. Het kabinet wil zo snel mogelijk af van de wet, maar vooralsnog is die gewoon nog van kracht.

Op basis van prognoses van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moeten er 96.000 plekken beschikbaar komen. Die zijn naar inwonertal verdeeld over de provincies. Zo moet Zeeland bijvoorbeeld 2109 asielzoekers opvangen en Noord-Holland 16.290.

De provincie met de grootste opgave, Zuid-Holland, voldoet ook niet helemaal aan het aantal opvangplekken uit de wet. Van de 19.776 verlangde opvangplekken biedt Zuid-Holland er 15.180 aan per 1 februari 2026, oftewel 77 procent "Ik ben vooral trots op wat we wel bereikt hebben", zegt de Zuid-Hollandse commissaris van de Koning Wouter Kolff.

Hij wijst erop dat Zuid-Holland komt van 1800 plekken. "Over anderhalf jaar zitten we op ruim 15.000 plekken. Voor een drukke en dichtbevolkte provincie als de onze vind ik dat niet niks. Wij hebben altijd gezegd dat vooral kijken naar inwonertal niet helemaal eerlijk is. De druk op woningen en ruimte is gigantisch, een kwart van het land woont hier."

'Brengt rust'

In Noord-Brabant en Gelderland wordt aan 90 procent van de opgave voldaan, zo laten de provincies weten. Voor hen is dat een bewijs dat de spreidingswet werkt. "Voor de spreidingswet vingen 19 van de 51 gemeenten in Gelderland asielzoekers op; straks zijn dat er 33", zegt de Gelderse commissaris van de Koning, Henri Lenferink (PvdA).

"Daarom roep ik de minister graag op om deze wet in stand te houden. We hebben met deze wet een middel in handen dat eindelijk rust brengt in de opvang en dus ook in de samenleving. Schaf deze niet af voordat we een nog beter middel hebben."

Het COA zegt in een reactie positief te zijn dat er in alle provincies meer opvangplekken gaan komen. "Provincies en gemeenten hebben zich flink ingespannen om dit voor elkaar te krijgen en dat waarderen we enorm", aldus het COA.

Het toont volgens het COA het nut van de spreidingswet, die leidt tot "een werkwijze waarmee we samen tot stabiele opvang kunnen komen". Tegelijk onderstreept het orgaan dat er nog altijd niet voldoende plekken zijn en dat het tijd kost om "duurzame" opvanglocaties op te zetten, dus dat er de komende tijd nog veel gedaan moet worden.

Opvangcrisis voorbij?

De afgelopen tijd hebben diverse gemeentelijke en provinciale bestuurders kritiek geuit op het kabinetsvoornemen om de spreidingswet in te trekken. Door de onzekerheid rond de toekomst van de wet zijn er nu al meerdere gemeenten die voorlopig geen plannen maken om asielzoekers op te vangen.

De twaalf commissarissen onderstrepen in hun brief nogmaals het belang van het behoud van de wet. "Alle commissarissen van de Koning staan onverkort achter de spreidingswet die beoogt, door een evenwichtige spreiding van opvanglocaties, rust en stabiliteit te brengen in de asielopvang. We kunnen constateren dat de spreidingswet nu dat effect sorteert: de gemeentelijke plannen laten zien dat de komende twee jaren meer gemeenten dan voorheen asielopvang bieden en we zien ook een beweging van noodopvang naar duurzame opvang."

Als je kijkt naar alle provinciale plannen voor de asielopvang samen, dan ligt er "een heel mooi pakket" volgens de Zuid-Hollandse Kolff. "Natuurlijk zijn er diverse plannen wel vragen over hoe concreet ze zijn. Soms moeten locaties nog worden onderzocht, moet er onderhandeld worden met het COA of zijn er andere obstakels", zegt hij, maar "als we dit de komende jaren daadwerkelijk kunnen leveren, is die opvangcrisis echt voorbij".