Relatief weinig asielzoekers naar Nederland, weten we hoe dat komt?

In het derde kwartaal dienden in Nederland bijna een kwart minder mensen een eerste asielverzoek in dan in dezelfde periode vorig jaar, meldde het CBS vandaag op basis van cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Ook ten opzichte van het derde kwartaal van 2022 is sprake van een forse afname.

Over heel 2023 kwam het aantal eerste asielverzoeken uit op 48.500. Als de huidige ontwikkelingen zich doorzetten, zullen er dat in 2024 minder zijn. Dat is dan ook minder dan de prognoses van het kabinet. Afgelopen voorjaar was de verwachting nog dat er dit jaar tussen de 49.800 en 78.500 asielzoekers naar Nederland zouden komen.

De afname past in een bredere Europese trend. Zo blijkt uit cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie dat dit jaar tot nu toe ruim 154.000 mensen de Middellandse Zee hebben overgestoken. In heel 2023 waren dat er nog bijna 293.000, overigens een behoorlijke uitschieter vergeleken met het meerjarige gemiddelde.

Streng asielbeleid

Vaak reizen migranten vanuit het Middellandse Zeegebied door naar landen elders in Europa, alvorens zij asiel aanvragen. Ook deze aantallen liggen in veel landen lager dan vorig jaar en dat geldt ook voor de Europese Unie als geheel.

Hoe dat komt, is niet helemaal duidelijk. Een rol zouden deals over 'opvang in de regio' kunnen spelen, zoals de Tunesiëdeal. Feit is dat er minder migranten over de Middellandse Zee naar Europa komen.

Of het aantal asielzoekers in Nederland daalt vanwege het strenge asielbeleid dat het kabinet bij zijn aantreden aankondigde, is op basis van de cijfers niet te zeggen. In omringende landen, zoals België, Duitsland en Frankrijk, zijn de afgelopen maanden geen grote afwijkingen te zien. Bovendien zijn ook in die landen de afgelopen tijd strengere asielmaatregelen van kracht geworden of aangekondigd. Als het gaat om de asielinstroom staat Nederland al jaren in de Europese middenmoot.

Kleine rol voor asielbeleid

Het Verwey-Jonker Instituut concludeerde ruim een jaar geleden dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat migranten en vluchtelingen vanwege het Nederlandse asielbeleid hierheen komen. Ook de universiteit van Maastricht concludeerde eerder dat het asielbeleid maar een kleine rol speelt voor asielzoekers en hun keuze voor een bestemming.

Asielzoekers kunnen maar beperkt een keuze maken voor het land waar ze asiel aanvragen. Veiligheid speelt de belangrijkste rol bij de keuze van asielzoeker om hun land te ontvluchten. Waar iemand uiteindelijk asiel aanvraagt, heeft te maken met netwerk, infrastructuur en financiële middelen. Tijdens de migratie kan het land van bestemming nog veranderen, bijvoorbeeld door een toevallige ontmoeting met een persoon die hulp aanbiedt.

Nareizigers

In het derde kwartaal van 2024 kwamen er ook 2650 'nareizigers' naar Nederland. Dat zijn mensen die familie achterna reizen die zich al in Nederland hebben gevestigd. Dat is bijna evenveel als hetzelfde kwartaal een jaar eerder, maar iets minder dan in het tweede kwartaal van dit jaar. Het aantal nareizigers per kwartaal schommelt de afgelopen jaren tussen de ongeveer 1500 en 3000, met enkele uitschieters naar boven.

De meeste nareizende familieleden kwamen uit Syrië: 1915 mensen. Ook bij de 'eerste asielaanvragen' staan Syriërs bovenaan, gevolgd door Turken en Eritreeërs. Het kabinet wil de asielaanvragen uit Syrië gaan ontmoedigen door delen van dat land veilig te verklaren. Daar zitten echter nog veel haken en ogen aan.