Juristen: regeerprogramma op meerdere punten niet rechtsstatelijk
Het regeerprogramma van het nieuwe kabinet is op negen punten in strijd met de beginselen van de rechtsstaat. Dat concludeert een externe commissie die op verzoek van de Nederlandse orde van advocaten een "basale juridische toets" heeft gedaan.
Zes onderdelen bevorderen de rechtsstaat juist, terwijl 28 een risico vormen.
Volgens de commissie, onder voorzitterschap van de Utrechtse hoogleraar Elaine Mak, spreekt uit het regeerprogramma een "overheid die bepaalde mensen categorisch effectieve toegang tot het recht en een eerlijke gang naar de rechter wil ontzeggen". Daarbij gaat het met name om de asiel- en migratieplannen.
Als voorbeeld noemt de commissie het verder versoberen van de asielopvang, terwijl de rechter eerder concludeerde dat de opvang op belangrijke punten nu al niet voldoet aan de internationale normen.
Voorzienbaar misbruik
Andere voornemens van het kabinet zetten de scheiding der machten op het spel, stelt de commissie. Er zou bij de voorgenomen inzet van het staatsnoodrecht bij asiel en migratie zelfs sprake zijn van "voorzienbaar misbruik van bevoegdheid", waarschuwen de juristen. "De overheid kan daarmee niet pretenderen een volwaardige rechtsstaat te zijn, alle mooie verklaringen ten spijt."
Die laatste woorden lijken een verwijzing naar de afspraken over bescherming van de grondwet, de grondrechten en de rechtsstaat die PVV, VVD, NSC en BBB al in de eerste fase van de kabinetsformatie maakten.
Vergisrecht valt goed
De commissie is onder meer positief over het 'recht op vergissen' dat het kabinet wil invoeren. Dat recht houdt in dat een enkele fout bij bijvoorbeeld het aanvragen van een toeslag een burger niet langer diep in de problemen mag duwen, zoals bijvoorbeeld bij het toeslagenschandaal gebeurde.
Een ander voorbeeld van een maatregel die in goede aarde valt, is het opvoeren van rechterlijke toetsingen bij beslissingen over kinderen.
Het is voor het eerst dat de orde van advocaten een regeerakkoord op deze manier heeft laten toetsen. Eerder gebeurde dat wel al met verkiezingsprogramma's.
