Jongens in Afghanistan vrezen lijfstraffen op school

• Devi Boerema

  redacteur Buitenland

Het falend onderwijssysteem in Afghanistan raakt niet alleen vrouwen, ook jongens hebben te maken met een verminderd toekomstperspectief. Dat schrijft mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

Sinds de machtsovername van de Taliban in Afghanistan gelden veel vrijheidsbeperkingen. Vrouwen mogen bijvoorbeeld niet het huis verlaten zonder mannelijke begeleiding en schoonheidssalons zijn verboden. Internationaal is er vooral veel zorg over het beperken van onderwijs voor vrouwen. Tegenwoordig kunnen meisjes na de basisschool geen vervolgopleiding volgen.

Er is minder aandacht geweest voor de gevolgen van de strikte wetten van de Taliban voor jongens. De jongens met wie Human Rights Watch sprak hebben door de invoering van lijfstraffen, gebrek aan goede leraren en aanpassingen van de lesstof, weinig vertrouwen meer in een goede toekomst.

Geen toekomst

De Taliban hebben het onderwijs schade toegebracht die niet meer terug te draaien is, schrijft de mensenrechtenorganisatie. Jongens zijn nu bang om naar school te gaan.

"Ik zie het verschil niet meer tussen mijn school en de lokale moskee", zegt Zahir tegen de onderzoekers van HRW. "Er zijn geen professionele leraren meer die ons over belangrijke zaken als scheikunde en computerkunde kunnen leren". In plaats van lessen in exacte vakken te geven wordt er gesproken over het leven van de profeet en het belang van traditionele Islamitische normen en waarden.

Onderzoekster van HRW Sahar Fetrat sprak op afstand met 22 jongens in verschillende steden in Afghanistan. De meesten zijn tieners die al op school zaten onder de vorige regering, waardoor ze het verschil goed kunnen benoemen. "Veel is geschreven en gezegd over de levens van vrouwen, maar ook voor de jongens is er veel veranderd nu de Taliban weer aan de macht zijn. Daar is weinig over bekend", zegt Fetrat.

Onbevoegde leraren

Doordat vrouwen niet meer mogen werken moesten gekwalificeerde leraressen vervangen worden. De jongens vertellen dat er nu leraren voor de klas staan die niet genoeg van de lesstof weten, of helemaal niet bevoegd zijn. Uit het rapport blijkt ook dat vakken die de Taliban niet als waardevol ziet zijn vervallen.

Een van de geïnterviewde jongens zegt dat er van de veertien vakken die hij vroeger had, er nog zeven over zijn. "Niet alle vakken zijn per se geschrapt, maar sommige worden niet gegeven omdat de vrouwelijke leraressen nooit vervangen zijn", zegt hij. De privélessen die hij volgt om het gat in onderwijs op te vangen kunnen zijn ouders nauwelijks betalen.

De invoering van lijfstraffen heeft ertoe geleid dat jongens soms bang zijn om naar school te gaan. In het rapport zeggen de jongens dat school niet meer leuk is, omdat er constant angst is voor een bezoek van vertegenwoordigers van het Ministerie van Deugd. Of, wat ook kan, een afranseling van de leraar ten overstaan van klasgenoten.

Dat laatste maakte Abdul mee, "Een keer werd ik geslagen omdat ik een mobiele telefoon had en een andere keer omdat mijn haar te westers zou zijn". Abdul vertelt dat hij daarvoor onder zijn voeten geslagen werd.

Uit de interviews blijkt dat ook het dragen van gekleurde kleding of andere kleding die afwijkt van de traditionele kleedstijl van de Taliban, een reden is voor fysieke straffen.

HRW benadrukt dat internationale wetgeving lijfstraffen voor kinderen verbiedt en dat ieder kind recht heeft op veilig en geweldloos onderwijs. Dit staat in het VN-Kinderrechtenverdrag dat Afghanistan in 1994 heeft ondertekend.

Niet naar school

Steeds minder jongens gaan naar school in Afghanistan. Ze hebben vaker last van stress en depressie, volgens het HRW-rapport. Door de economische crisis is er meer druk op jongens om snel aan het werk te gaan en geld te verdienen voor de familie. Soms gaan ze daarvoor illegaal de grens over naar Pakistan of Iran.

HRW roept de internationale gemeenschap op meer te doen tegen de onderwijscrisis in Afghanistan. "De Taliban schaden het onderwijs en dat zal ook de toekomst van Afghanistan beïnvloeden", zegt Sahar Fetrat.

De HRW-onderzoekster benadrukt dat het gaat om beter onderwijs voor iedereen, dus ook voor vrouwen. De jongens hebben gekwalificeerde leraressen nodig om hun de hoop in een goede toekomst terug te geven.