Meer en goedkoper: Oekraïne, Rusland wacht weer winter vol drone-aanvallen
Het was even relatief rustig in de lucht boven Kyiv, maar de afgelopen nachten is de Oekraïense hoofdstad weer volop bestookt door Russische drones. Andersom zendt Oekraïne ook steeds grotere aantallen drones richting Moskou. "Dit is waarschijnlijk nog maar het begin van vele droneaanvallen deze winter", zegt drone-expert Samuel Bendett.
Met 75 drones in één nacht was het zaterdag de zwaarste Russische droneaanval op een Oekraïense stad tot nu toe. Onder meer energiecentrales waren het doelwit. Met het oog op de huidige winterse temperaturen en sneeuwval vreest Kyiv voor de gevolgen van de aanvallen op de Oekraïense energievoorziening.
Rondcirkelen
Ze bezorgen de Oekraïense luchtmacht naar eigen zeggen nog altijd hoofdpijn: de Shahed 136, de Iraanse kamikazedrone. Doordat ze laag en snel overvliegen, zijn ze lastig neer te halen. Het weerstaan van de massa-aanval van dit weekend werd bemoeilijkt doordat ze uit verschillende windrichtingen kwamen, zei luchtmachtwoordvoerder Ihnat na afloop.
"De drones die als eerste arriveerden, bleven rond Kyiv cirkelen in afwachting van de andere drones. Vervolgens sloegen ze gelijktijdig toe", zegt Ihnat. De bedoeling was de Oekraïense luchtafweer te overweldigen, maar toch wist Oekraïne naar eigen zeggen 74 van de 75 drones neer te halen. 40 procent werd uitgeschakeld door de 'mobiele vuurgroepen', die met geweren de drones neerhalen.
Oekraïne beantwoordde de grote droneaanval een dag later met een van de grootste drone-aanvallen op Moskou tot nu toe. "De acties zijn puur symmetrisch. Het moet een teken zijn dat Rusland moet nadenken over wat het aanricht", zegt een bron bij de militaire inlichtingendienst tegen de Oekrajinska Pravda.
Van karton tot 3D-drones
Er zijn duidelijk lessen getrokken uit eerdere droneaanvallen, zegt Samuel Bendett. Hij is onderzoeker van onbemande wapens en Russische defensietechnologie bij de Amerikaanse denktank CNA. "De Oekraïners hebben geleerd hoe ze de drones moeten opmerken en neerhalen. En dat op een zo goedkoop mogelijke manier, zodat niet een dure luchtafweerraket wordt gebruikt voor een goedkope drone."
Rusland beantwoordt de verbeterde Oekraïense verdediging met kwantiteit. Bendett: "Hoe meer drones tegelijkertijd worden ingezet, des te groter de kans dat er één doorkomt."
De ontwikkeling van nieuwe drones is bijna niet bij te houden. De afgelopen tijd doken allerlei nieuwe varianten op aan het front, van kartonnen en 3D-geprinte drones tot omgebouwde consumentendrones en juist zeer hoogwaardige langeafstandsdrones die zogeheten drone jammers (stoorzenders) kunnen weerstaan. Daarnaast ontwikkelen de (onder)waterdrones en gronddrones (onbemande wagentjes met explosieven) zich razendsnel.
Oekraïense Shaheds
De drones die dit weekend door Oekraïne werden ingezet, verrasten de Russen. De neergehaalde vliegtuigjes leken niet op de bekende Oekraïense drones, maar op hun eigen Shahed-drones. De Oekraïense minister van Strategische Industrie zei anderhalve week geleden al dat er tientallen Shahed-lookalikes per maand worden geproduceerd.
Het lijkt drone-expert Bendett aannemelijk dat het inderdaad om de 'Oekraïense Shaheds' ging. "Oekraïne heeft veel kunnen leren van de Shaheds die ze hebben neergehaald. Dat bood kansen om zelf zo'n goedkope langeafstandsdrone te ontwikkelen." Of dit een belangrijke doorbraak is, hangt volgens Bendett af van de vraag of het Oekraïne lukt massaproductie op gang te brengen. "Je hebt massa nodig om - net als Rusland - herhaaldelijk golven van drones in te zetten."
Als Oekraïne erin slaagt de onbemande vliegtuigjes op grote schaal te produceren, krijgt het de mogelijkheid om de Russische dronestrategie te kopiëren. Dat wil zeggen: aanvallen op energiecentrales, industriegebieden en militaire doelen. En aanvallen op de hoofdstad. "Rusland probeerde het moreel van Oekraïners te breken met voortdurende aanvallen op Kyiv. Dat is tot nu toe niet gelukt", stelt Bendett. "Maar Oekraïne hoopt dat het andersom wel werkt en de Russen oorlogsmoe worden."
Nieuwe fabriek
Intussen zit Rusland ook niet stil. Op zo'n 1400 kilometers afstand van Oekraïne is een eigen Shahed-fabriek gebouwd, waar volgens Amerikaanse inlichtingendiensten zo'n 6000 drones per jaar van de band moeten rollen.
Mede hierom zet Oekraïne zich schrap voor de winter. Luchtmachtwoordvoerder Ihnat verwacht dat Rusland door zal gaan met raketaanvallen op Oekraïense steden, maar vooral zal concentreren op omvangrijke droneaanvallen. "Dat zal ons in grote aantallen bedreigen. Daarom hebben we luchtafweergeschut nodig om ze te vernietigen."
