Stinkend schandaal Britse waterbedrijven: rioolwater massaal gedumpt

• Fleur Launspach

  correspondent VK en Ierland

In de Britse badplaats Scarborough schijnt de zon, maar vrijwel niemand zwemt in zee. Op de boulevard glimmen met zonnebrand ingesmeerde lichamen. Er liggen slippers in het zand. Blije kinderen likken aan hun ijsje.

"Het is een perfecte zomerdag", mompelt Steve Crawford. Maar zijn surfwinkel blijft dicht. Het water is niet veilig.

"Maanden geleden gingen de borden en vlaggen omhoog", vertelt Steve. Hij runt de surfwinkel al zeventien jaar en geeft ook lessen. Dat nu het bordje 'gesloten' op zijn voordeur hangt, vindt hij moeilijk: daardoor komt hij minder op het strand. De kwaliteit van het water is te slecht, men kan er ziek van worden. Dat risico wil hij niet nemen.

Scarborough is een van de vele plekken in het land waar waterbedrijven ongezuiverd rioolwater hebben geloosd. Dat gebeurde vorig jaar meer dan 300.000 keer. Het vuile water kwam terecht in meren, rivieren en zee, doordat de afvoerbuizen van de bedrijven de hoeveelheid niet aankonden.

Waterkwaliteit

In theorie mag alleen worden geloosd bij 'zware' regenval, wanneer pijpleidingen met regenwater en riolering zo vol raken dat het vocht omhoog kan komen in huizen, doucheputjes en toiletten. Maar nu blijkt dus dat het lozen aan de lopende band gebeurt.

Dat betekent dat er ontlasting, maandverband en wc-papier ronddrijft op zwemplekken, wat menig Brit woedend maakt. In het hele land worden stichtingen en actiegroepen opgezet om te protesteren tegen de waterbedrijven, en betere waterkwaliteit te eisen.

Mark Barrow, een hobbyduiker die in zijn vrije tijd het liefst vissen filmt, maakt zich druk over de rivieren in zijn regio. Hij heeft talloze video's gemaakt van onder water zwevende luiers, condooms en drollen. "Je wilt niet weten wat er allemaal aan mijn duikpak kleeft als ik het water uit kom", zegt hij. En door de jaren heen ziet hij het aantal vissen afnemen. "Het is diep triest", vindt hij. "De waterkwaliteit gaat achteruit en ecosystemen raken verstoord."

Ook mensen kunnen behoorlijk ziek worden van het vervuilde water. Voor de kust van Sunderland, zo'n twee uur ten noorden van Scarborough, werden vorige week tientallen zwemmers die meededen aan het World Triathlon Championship ziek. Ze moesten braken en kregen last van diarree.

Privatisering

Dat het oude Victoriaanse rioolstelsel regenval niet aankan en daarom genoodzaakt is om te 'dumpen', heeft alles te maken met het gebrek aan investeringen, vertelt Ewan McGaughey, onderzoeker aan de King's College-universiteit.

"De oorzaak van de problemen ligt bij de privatisering van de watervoorziening onder Margaret Thatcher in 1989. Vanaf dat moment zijn waterbedrijven in de greep van aandeelhouders en die willen vooral dat er dividend wordt uitgekeerd, in plaats van investeren in betere watervoorziening."

Het idee van Thatchers privatisering was dat dit zou leiden tot beter management en dat kapitaalinjecties vanuit de markt zouden zorgen voor een beter waternet en bijbehorend onderhoud. Maar het tegengestelde gebeurde. "Er is sinds 1989 zo'n 72 miljard pond aan dividend uitbetaald aan aandeelhouders, terwijl de bedrijven nu voor ongeveer 60 miljard pond rood staan", vertelt McGaughey.

Het resultaat is dat de infrastructuur dusdanig verouderd is, dat er lekkages ontstaan en dat de natuur wordt vervuild door het dumpen van rioolwater. Inmiddels staat Thames Water, het grootste waterbedrijf van het Verenigd Koninkrijk, op het punt van omvallen. Er zijn enorme schulden, terwijl er miljarden zijn uitgekeerd aan aandeelhouders.

"En weet je wie die aandeelhouders zijn?" vraagt McGaughey. "Dat zijn de vermogensbeheerders van Wall Street, BlackRock, de Abu Dhabi Investment Authority, enzovoort. Hun prioriteit is winst, niet mens en milieu van schoon water voorzien."

Schadeclaims en boete

Onlangs heeft de regering berekend hoeveel geld de komende 25 jaar nodig is om alle waterinfrastructuur te repareren: dat bedrag kwam uit op ongeveer 54 miljard pond. "De privatisering in het Verenigd Koninkrijk is veel te ver doorgevoerd. 90 procent van de rest van de wereld heeft geen geprivatiseerde watervoorziening - en daar zien we meer investeringen in infrastructuur, en zijn de rekeningen voor consumenten over het algemeen lager", aldus McGaughey.

Inmiddels staan meerdere Britse waterbedrijven op omvallen. De regering overweegt Thames Water te nationaliseren in afwachting van een overname. Schadeclaims en boetes voor de waterbedrijven stapelen zich op; er is zelfs sprake van het gerechtelijk vervolgen van directieleden die jarenlang hebben geprofiteerd ten koste van mens en milieu. Over het Britse waterschandaal is het laatste woord nog niet gezegd. En de stank is nog niet geweken.