Golf aan stakingen in Europa: 'opvallend in tijden van individualisering'

• Fleur Kleinhuis

  redacteur Buitenland

"Dit zijn alle stakingen in Europa waarvoor je moet uitkijken" en "Acht dingen die je moet weten over reizen in Europa met stakingen". In Amerikaanse nieuwsartikelen worden mensen die van plan zijn naar Europa te reizen gewaarschuwd voor de situatie in diverse landen.

In onder meer Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Griekenland leggen werknemers in allerlei sectoren de afgelopen tijd massaal het werk neer. De grootste gemene deler zijn de stijgende levenskosten, zegt vakbondshistoricus Sjaak van der Velden.

"In vergelijking met de afgelopen twintig jaar wordt de laatste tijd echt veel meer gestaakt, al valt het nog in het niet bij bijvoorbeeld de jaren 70", vertelt Van der Velden. Hij noemt het opvallend dat de toename zich voordoet op diverse plekken in Europa tegelijk.

Openbaar vervoer, zorg, vuilnis

Vandaag wordt onder meer het openbaar vervoer in Duitsland getroffen, en niet voor het eerst. Langeafstandstreinen rijden niet en regionale treinen slechts deels. Op meerdere luchthavens hebben medewerkers het werk neergelegd. Ze eisen hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden.

Ook in het Verenigd Koninkrijk eisen werknemers meer loon en betere werkomstandigheden. Daar is nu al een recordaantal stakingsdagen genoteerd sinds de jaren 90. In het openbaar vervoer, het onderwijs en de zorg legden mensen massaal het werk neer. Vorige maand was er de grootste staking van zorgmedewerkers in de afgelopen 75 jaar.

In Nederland is ook sprake van een stakingsstorm: regionale openbaar vervoerders reden vorige maand minder of zelfs niet, zorgmedewerkers stopten een dag met werken en in verschillende steden stapelde het afval zich op doordat het vuilnis niet werd opgehaald.

Het is geen toeval dat zo veel werknemers in deze tijd hun onvrede uiten, aldus Van der Velden. "De prijzen gaan flink omhoog. Heel Europa heeft te maken met inflatie. We hebben hier een inflatie van 10 procent, je wordt dus 10 procent armer. Dat maakt het heel concreet, mensen voelen het in de portemonnee."

Op nationaal niveau kan het succes van de ene staking de volgende veroorzaken, zegt organisatiewetenschapper Andrea Bernardi van de Britse Oxford Brookes University. "Je ziet dat er een kopiërend effect is. Na het zien van het succes van een staking, denken werknemers in een andere sector: laten we het ook bij ons proberen."

Internationaal steken de stakingen elkaar niet aan, denkt Van der Velden. "Deze acties zijn nationaal gebonden, dat komt bijvoorbeeld door nationale regelgeving voor de cao's", zegt hij. "In het verleden waren er weliswaar voorbeelden van stakingen die succes hadden in het ene land en stakingen in andere landen deden volgen. Maar in dit geval is in elk land de economische situatie de reden waarom mensen de straat op gaan."

Is de gelijktijdigheid van de stakingen in de Europese landen nu uniek? Amerikaanse media zoals The Washington Post zeggen van niet.

Vakbondshistoricus Van der Velden vindt het echter wel degelijk opmerkelijk. "Als je kijkt naar de tijdgeest is het misschien wel ongewoon. In tijden van individualisering is het toch bijzonder dat mensen collectief actie ondernemen."