Kenzaburo Oë bij een protest in 2015 tegen de militaire plannen van premier Abe
NOS Nieuws

Japanse schrijver en Nobelprijswinnaar Kenzaburo Oë overleden

De Japanse schrijver en Nobelprijswinnaar Kenzaburo Oë is overleden. Hij was 88. Oë schreef romans die waren gebaseerd op zijn jeugdherinneringen aan de naoorlogse bezetting van Japan en op zijn leven met een verstandelijk gehandicapte zoon. Hij overleed op 3 maart, maar zijn uitgever heeft dat nu pas bekendgemaakt.

In 1994 kreeg Oë de Nobelprijs voor Literatuur, als tweede Japanse schrijver, na Yasunari Kawabata in 1968. De Zweedse Academie prees hem om de poëtische schrijfstijl waarmee hij "een denkbeeldige wereld creëerde waarin leven en mythe samenvloeien en een verontrustend beeld vormen van de netelige positie waarin de mensheid zich bevindt".

Zijn meest schrijnende boeken zijn gebaseerd op het leven met zijn zoon Hikari (1963), die werd geboren met een hersenafwijking. In 1964 kwam Het eigen lot uit, waarin hij de somberheid, de pijn en het acceptatieproces beschrijft van een vader die daarmee wordt geconfronteerd. In latere boeken komen personages voor die op zijn zoon zijn geïnspireerd.

Hikari Oë heeft spraak- en leesproblemen, maar ontwikkelde zich tot componist. Zijn muziek wordt uitgevoerd en is op albums uitgebracht.

Maatschappijkritiek

Oë's boeken over de Amerikaanse bezetting van Japan na de Tweede Wereldoorlog door de ogen van een 10-jarige jongen veroorzaakten groot ongemak in het land. Ze gaan onder meer over kernwapens, pacifisme en andere politieke, sociale en filosofische thema's.

In 2005 werd hij aangeklaagd wegens smaad door twee gepensioneerde officieren vanwege een essay uit 1970 over het eiland Okinawa, waar na de oorlog een Amerikaanse basis werd gevestigd. Oë schreef daarin dat leden van het Japanse leger burgers op het eiland hadden gedwongen zelfmoord te plegen tijdens de invasie van de geallieerden in 1945. De rechtbank wees de aanklacht af en verklaarde dat het leger inderdaad nauw betrokken was geweest bij de zelfmoorden.

Volgens het Nobelprijscomité greep de vernedering van na de oorlog hem zeer aan en heeft die zijn werk gekleurd. Zelf noemde hij het schrijven een manier om demonen te verdrijven. Hij bleef tot op hoge leeftijd sociaal en maatschappelijk betrokken. Zo verzette hij zich tegen de plannen van premier Abe rond 2015 om een einde te maken aan het pacifistische beleid van Japan.

In 1958 debuteerde Oë met de novelle Een dier houden, waarin hij de oorlogsherinneringen van zijn kindertijd beschrijft. Het verhaal gaat over de ervaringen van een plattelandsjongen met een Amerikaanse piloot die boven zijn dorp is neergeschoten. Het leverde hem een prestigieuze Japanse debutantenprijs op, de Akutagawaprijs.

Traditie

Oë werd in een traditioneel gezin als derde van zeven kinderen geboren op 31 januari 1935 in een dorp op het Zuid-Japanse eiland Shikoku. Zijn familie leefde daar al honderden jaren en niemand was er ooit vertrokken. De vrouwen van de Oë-clan vertelden van oudsher verhalen en legendes, die hem zeer hebben beïnvloed. Zijn vader overleed in de oorlog en zijn moeder voedde hem op met boeken als De avonturen van Huckleberry Finn en De wonderbare reis van Nils Holgersson, die grote indruk op hem maakten.

Hij verliet het dorp om Franse literatuur te gaan studeren aan de universiteit van Tokio en begon in die tijd met het schrijven van toneelstukken. Zijn stijl was volgens de Zweedse Academie sterk beïnvloed door westerse schrijvers als Dante, Poe, Rabelais, Balzac, Eliot en Sartre.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl