Weer grote aanval: Rusland lanceert raketten die Oekraïne niet kan neerhalen

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

Oekraïne is afgelopen nacht en vanmorgen vroeg getroffen door een van de grootste Russische raketaanvallen in een jaar oorlog. Net als drie weken geleden lanceerde Rusland diverse projectielen die Oekraïens luchtafweer niet of nauwelijks kunnen neerhalen. Zoals zes hypersonische Kinzjal-raketten.

Volgens Kyiv heeft het Russische leger nooit eerder zo veel Kinzjals, die vele malen sneller zijn dan het geluid, gebruikt bij een aanval. "Het is opmerkelijk", zegt defensie-expert Patrick Bolder. "Hypersonische raketten zijn vrij kostbaar en de strategische logica ontgaat mij waarom Rusland ze nu gebruikt."

Het Kremlin beschikt naar schatting slechts over enkele tientallen raketten van het type KH-47 Kinzjal (Russisch voor dolk). De supersnelle raketten zijn recent ontwikkeld, met het doel de meest geavanceerde luchtafweersystemen te passeren. Overigens beschikt Oekraïne nog niet over zulk afweergeschut.

'Ook voor Patriots lastig'

Dat zal veranderen met de komst van Patriot-luchtafweersystemen, die Nederland samen met de VS en Duitsland levert, naar verwachting ergens dit kwartaal. "Maar ook voor Patriots zijn hypersonische raketten heel lastig neer te halen. Dus waarom bewaart het Russische leger die Kinzjals dan niet?", vraagt Bolder zich af.

Los van die Kinzjals was het voor Oekraïne ook door andere oorzaken een moeilijke luchtaanval om zich tegen te verdedigen. Ten eerste vanwege de schaal van de aanval. Verspreid over het hele land vlogen er 81 raketten en 8 kamikazedrones, meldt Oekraïne. Ook zouden er ballonnen en andere afleidingstrucs zijn gebruikt om radar- en luchtafweersystemen te overbelasten.

Er werden zeven verschillende type (kruis)raketten afgevuurd vanaf oorlogsschepen in Zwarte Zee, maar ook vanaf straaljagers in de lucht en vanaf de grond. "Het is een nachtmerrie om je tegen zo'n aanval van drie kanten te moeten verdedigen", zegt Wiliam Alberque van denktank IISS in Londen. Hij spreekt ook van een "bizarre mix" aan projectielen. "Alsof Rusland alles gebruikte wat ze nog hadden liggen."

Het valt eveneens op dat er minder projectielen zijn neergehaald dan bij vergelijkbare aanvallen eind vorig jaar. Bij deze aanval werd volgens Oekraïne zo'n 41 procent van de raketten uit de lucht geschoten met afweergeschut. Bij de grote aanval van oktober vorig jaar was het ongeveer 50/50. Bij een vergelijkbaar spervuur in december werd volgens Kyiv zelfs 87 procent neergehaald.

Drie weken geleden lukte het Oekraïne naar eigen zeggen om slechts 16 van de 41 Russische raketten te onderscheppen. Het Oekraïense leger zei de maand ervoor dat het geen middelen heeft om de kruisraket van het type KH-22 neer te halen, evenals Kinzjals. Al hebben enkele functionarissen in het verleden wel gezegd dat ze een KH-22-kruisraket hadden neergehaald, schrijft The Kyiv Independent.

'Niets te maken met primaire oorlogsdoelen'

Bolder noemt het zorgelijk voor Oekraïne dat er meer Russische raketten door lijken te komen, maar benadrukt dat er veel verschillende factoren bij komen kijken. Vanuit strategisch perspectief maakt het Kremlin volgens hem niet of nauwelijks effectief gebruik van de beperkte voorraad die het heeft. "De Russen schieten om de paar weken een groot aantal raketten weg op doelwitten die niets te maken lijken te hebben met de primaire oorlogsdoelen, namelijk Loehansk en de Donbas."

Maar waarom vuurt Poetin dan hypersonische raketten af? Er zijn meerdere verklaringen mogelijk. Machtsvertoon en intimidatie ligt voor de hand, aangezien het Kremlin de luchtaanval een vergelding noemt voor "Oekraïense terreuraanslagen" in de West-Russische regio Brjansk. Poetin klopt zichzelf regelmatig op de borst dat Rusland over hypersonische raketten beschikt.

De Kinzjal is overigens een van de langzamere hypersonische raketten. In deze uitleg zie je wat de krachtigste modellen kunnen:

Mogelijk wilde het Kremlin (ook) meer praktijkervaring opdoen met het gebruik van hypersonische raketten. En het kan eveneens zijn dat het Russische leger koste wat het kost een strategisch doelwit wilde raken met een minimale kans dat het mislukt. Ten minste één Kinzjal is volgens berichten in Oekraïense media terechtgekomen in hoofdstad Kyiv, maar nadere details ontbreken.

Volgens Oekraïne had de landelijke raketaanval geen enkel militair doelwit: er vielen zeker zes burgerslachtoffers. Woonwijken en energiecentrales zijn bestookt, met massale stroomuitval tot gevolg. Ook een aantal verwarmingscentrales is getroffen, waardoor een groot deel van inwoners van Kyiv in de kou zit.

'Barbarisme'

De grote luchtaanval past daarmee in de Russische strategie om kritieke civiele infrastructuur plat te leggen met bombardementen. Vermoedelijk is het de bedoeling om zo de druk op de Oekraïense bevolking en regering op te voeren in de hoop op concessies. "Russisch barbarisme", noemde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba dat vandaag.

Moskou houdt vol dat het puur militaire installaties of daaraan gerelateerde infrastructuur aanvalt. Bij de grote luchtaanval zijn drone-bases, militaire transporten en productiefabrieken getroffen, schrijft staatspersbureau Ria Novosti. Wel geeft het Kremlin toe dat er opnieuw energiecentrales zijn gebombardeerd, maar die worden in het bericht alleen gelinkt aan het Oekraïense leger en niet aan burgers.