Hoe Oekraïense militairen via TikTok verslag doen van de slag om Bachmoet
"Hier Krasava, een strijder van de Oekraïense strijdkrachten. Er wordt vaak aan mij gevraagd of ik het eng vind om vijandige posities aan te vallen. Nou nee, hier in Oekraïne bestaan geen vijandige posities. Alle posities zijn van ons, maar ze zijn tijdelijk bezet door die rot-Russen!"
De Oekraïense militair Ivan Kovolets, bijgenaamd Krasava, kijkt zelfverzekerd in de lens van zijn telefoon, terwijl hij vloggend door de loopgraven van Bachmoet loopt. Hier woedt al maanden de zwaarste strijd langs het Oekraïense front, maar voor journalisten is het gebied moeilijk toegankelijk. Slechts enkele grote internationale media hebben, onder toezicht van het leger, de frontstad kunnen bezoeken.
Dat betekent niet dat de slag om Bachmoet geen aandacht krijgt. Militairen doen zelf verslag van hun leven aan het front door te vloggen op TikTok. Zo speelt het videoplatform een belangrijke rol in de online beeldvorming van de oorlog.
In deze video volgen we vier militairen aan het front in Bachmoet:
De video's vertonen een onvolledig en vertekend beeld van de realiteit en zijn allerminst journalistiek van aard. De militairen bepalen zélf wat ze laten zien van het front. "We mogen niet alles laten zien van onze commandant", erkent de 27-jarige militair Michaylo uit Irpin. "Dat begrijpen we natuurlijk, want het is voor onze veiligheid."
Veel beelden, zoals vanuit een donkere loopgraaf, zijn niet te herleiden. Ook worden bepaalde video's, bijvoorbeeld waarin het gebruik van zwaar wapentuig wordt getoond, pas dagen of weken later online gezet. "Zo voorkomen we dat er strategische belangrijke informatie wordt prijsgegeven", zegt een beroepsmilitair die anoniem wil blijven.
Bachmoet houdt stand
De militaire vlogs dienen meerdere doelen, vertelt Michaylo. "Ten eerste omdat ik mijn herinneringen wil opslaan. In plaats van een dagboek, pak ik mijn telefoon en film ik alles. Daarnaast wil ik aan mensen laten zien wat er aan het front gebeurt, en hoe het werk van een militair eruit ziet." Enkele militairen zijn uitgegroeid tot influencers. Zo heeft TikTokker 'Stont123456789' al bijna 240.000 volgers en miljoenen likes binnengehaald.
De sociale media helpen de militairen ook om in contact te blijven met het thuisfront. Ze helpen hen om door te gaan met vechten, stelt Michaylo. "We krijgen veel aanmoedigingen en steunbetuigingen, en sommigen helpen ons dan weer als vrijwilliger." Volgers delen de video's gretig, begeleid met de hashtag #BakhmutHolds: Bachmoet houdt stand. "Er zijn ook zeker pro-Russische reacties, maar daar probeer ik niet op in te gaan."
Bachmoet ligt al sinds de zomer voortdurend onder vuur. Op de TikTokbeelden valt te zien dat de plaats, ooit goed voor ruim 80.000 inwoners, is veranderd in een grotendeels verwoeste spookstad. Aan Oekraïense zijde vechten duizenden tot mogelijk tienduizenden troepen, aan Russische zijde maakt het privéleger van de Wagnergroep de dienst uit.
Door de val van het nabijgelegen Soledar dreigt Bachmoet nu van drie kanten bestookt te worden:
Voor Dmytro, een 30-jarige softwareontwikkelaar die zich na de Russische invasie als vrijwilliger bij het leger meldde, zorgen de TikToks ook voor plezier. "Op vrije momenten moet je kunnen ontspannen, zodat je daarna weer verder kan." De oorlog heeft hem geleerd dat hij kan genieten van kleine dingen. "Bijvoorbeeld lekker eten, of de rust in de natuur."
Russisch TikTokleger
Ook aan Russische zijde wordt actief gebruik gemaakt van sociale media en videoplatforms. Het privéleger van de Tsjetsjeense zetbaas Kadyrov heeft niet voor niets de bijnaam 'het TikTokleger' gekregen. De Kadyrovtsi publiceren 'stoere' video's op het platform om het beruchte en meedogenloze imago op te vijzelen.
Zij zijn inmiddels op TikTok, net als op het slagveld, ingehaald door de Wagnergroep. Uit onderzoek van het Amerikaanse NewsGuard blijkt dat op het Chinese platform tientallen video's te vinden zijn waarin het geweld van de Wagnerleden wordt verheerlijkt. De video's worden niet, of slechts traag, gemodereerd.
Daardoor zouden de geweldsbeelden al zeker een miljard keer bekeken zijn. Een video waarin een deserteur met een hamer wordt doodgeslagen werd bijna één miljoen keer bekeken voordat TikTok het offline haalde. Het bedrijf beloofde naar aanleiding van het NewsGuard-onderzoek beterschap. Hoewel niet gewelddadig; op het platform zijn nog steeds veel Wagner-video's te vinden.
Des te meer reden voor Oekraïense militairen als Michaylo om door te gaan met tiktokken over de strijd in Bachmoet. "Ik wil op deze manier iets op het internet achterlaten, voor het geval mij iets overkomt."
