Hoe China onder Xi Jinping verandert 'van autoritair naar totalitair'
Het is druk rond de Qiaoergou-kerk, in hartje Yan'an. De kerk in gotische stijl werd begin jaren 30 gesticht door Spaanse missionarissen. "Een plek die veel artiesten, schrijvers en filmmakers aantrekt", zegt de 86-jarige Huo Xiangpeng. Zelf is hij schilder, zijn werken deelt hij met zijn 30.000 Tiktok-volgers.
"Toen voorzitter Mao hier kwam is het een universiteit geworden", zegt Huo gebogen over zijn schildersezel. Mao en de manschappen van het Rode Leger zochten een grote ruimte om partij- en studiebijeenkomsten te kunnen houden, de nog jonge katholieke gemeenschap in Yan'an werd eruit gezet.
Nog altijd worden er studiebijeenkomsten gehouden bij de voormalige kerk, waar het kruis op het altaar lang geleden is vervangen door een vlag met de hamer en sikkel.
Niet religieus
Veelal gekleed in wit overhemd, uitgerust met uitvouwbare krukjes, komen partijleden uit de regio naar Yan'an voor colleges. "We komen hier om de revolutionaire geschiedenis te bestuderen", zegt een van hen over de trip, die bijna iets weg heeft van een bedevaart.
"Nee, ik ben niet religieus", zegt hij, wijzend naar zijn communistische speldje. Gevraagd in hoeverre de partij inmiddels bijna religieuze vormen begint aan te nemen, schudt hij zijn hoofd. "Absoluut niet."
Sinds zijn aantreden heeft Xi aangestuurd op versterking van ideologie. Dat blijkt ook uit de naam van een van de kernvakken van het onderwijssysteem: de Xi Jinpinggedachte voor Socialisme met Chinese Karakteristieken voor een Nieuw Tijdperk.
Wie is Xi, hoe komt hij zo machtig en wat wil hij met China? Je ziet het in deze video:
Partijleden worden in de app 'Xuexi Qiangguo' getest op hun kennis, ook wel de moderne versie van het Rode Boekje genoemd. De partij is leidend in alles, is het credo. En de partij ís Xi, die niet alleen op gelijke hoogte wil komen met Mao: hij wil er voorbij.
"Het is een Culturele Revolutie in een andere vorm, een vorm van zuivering. Niet alleen van de partijkaders, maar ook van de maatschappij als geheel", beschrijft Wu Qiang de ontwikkelingen sinds partijbaas Xi Jinping tien jaar geleden het stokje overnam van zijn meer pragmatische voorganger Hu Jintao.
In 2015 verloor Wu zijn baan als docent politicologie aan de prestigieuze Tsinghua Universiteit, nadat hij veldonderzoek had gedaan naar de protesten in Hongkong. "China is van een autoritaire in een totalitaire maatschappij veranderd. Het land sluit zich, zoals we dat tijdens de Qing-dynastie en de Culturele Revolutie ook zagen", meent Wu.
Een proces dat is versneld door corona, waardoor China sinds het begin van 2020 goeddeels op slot zit. Er wordt daardoor nauwelijks meer gereisd.
Ook in Yan'an zijn er nauwelijks toeristen. Het vliegtuig vanuit Peking telt slechts 20 passagiers, de vlucht terug is gecanceld. Het zijn vooral mensen uit nabijgelegen steden die nog op pad durven te gaan. Toeristen zijn er nauwelijks, ook niet in de nieuwgebouwde Rode Straat van Yan'an. Een medewerker van de uitgestorven bioscoop vertelt regelmatig mensen te moeten weigeren: zonder PCR-test komt niemand erin.
De paar mensen die er zijn, zijn het op het eerste gezicht niet met Wu's lezing eens dat dit een nieuw soort Culturele Revolutie is. "Dat denk ik niet", zegt één van hen. "We weten niet wat de toekomst brengt, maar gewone stervelingen kunnen dit nog accepteren", zegt ze over de strenge coronamaatregelen en terugkerende lockdowns." Dan: "Ik heb toch alleen maar goede dingen gezegd?" Maar als de camera uitstaat, nemen het gemor en de frustratie toe.
