Afscheid Truss betekent herkansing voor Sunak en oud-premier Johnson
Liz Truss ging gisteren de boeken in als de kortst zittende premier van het Verenigd Koninkrijk ooit. Na 45 tumultueuze dagen nam ze ontslag, en dus gaat de Conservatieve Partij op zoek naar weer een nieuwe leider die automatisch ook premier van het Verenigd Koninkrijk wordt. De derde in een jaar tijd.
Vanuit oppositiepartij Labour klinkt een luide roep om nieuwe verkiezingen, maar die staan pas voor 2025 op de kalender. Plus: die verkiezingen moeten worden uitgeschreven door de partij die aan de macht is, maar de Conservatieve Partij zit daar op dit moment totaal niet op te wachten.
Hoogstwaarschijnlijk komt Labour dan als verkiezingswinnaar uit de bus. De peilingen wijzen uit dat de Conservatieve Partij er slecht aan toe is, een van de gevolgen van de interne strubbelingen en schandalen van de afgelopen maanden.
Dus komt er opnieuw een leiderschapsverkiezing. Doel is om op uiterlijk volgende week vrijdag een nieuwe premier te benoemen.
Fractievoorzitter in het Lagerhuis Penny Mordaunt heeft als eerste gezegd dat ze mee wil doen. Na het vertrek van Boris Johnson deed ze ook al een gooi naar het leiderschap en eindigde toen als derde. Hoeveel leden ze nu achter zich heeft is nog onduidelijk.
Als duidelijk is wie de kandidaten zijn, volgt maandagmiddag ook direct een eerste stemronde. Bij drie kandidaten valt de kandidaat met de minste stemmen dan af. In de avond volgt een tweede stemronde.
Daarna moet duidelijk zijn wie de conservatieve parlementariërs als favoriet naar voren schuiven. Later in de week kunnen dan alle leden van de Conservatieve Partij online hun stem uitbrengen en wordt duidelijk wie Truss zal opvolgen.
Het kan ook sneller gaan: de kans bestaat dat maar één kandidaat meer dan honderd stemmen krijgt. In dat geval komt er maandagmiddag geen verkiezing, maar wordt het een benoeming.
Ook hoeven de leden in dat geval niet meer te stemmen, en is dus maandag al duidelijk wie de Conservatieve Partij gaat aanvoeren en daarmee de nieuwe regeringsleider van het Verenigd Koninkrijk wordt.
Verschillende politici willen maar al te graag een gooi doen naar het premierschap. Onder hen is oud-minister van Financiën Rishi Sunak, die bij de leiderschapsverkiezingen van afgelopen zomer tweede werd na Truss. Hij lijkt op dit moment de grootste kanshebber te zijn.
En dan is er oud-premier Johnson, die na diverse schandalen gedwongen was om af te treden. Volgens Britse media ziet hij een terugkeer naar Downing Street 10 wel zitten.
'BoJo' was op vakantie in de Dominicaanse republiek, maar is volgens parlementsleden van de Conservatieve Partij teruggekeerd naar Londen. Hij lijkt de steun te hebben van enkele kabinetsleden, zoals minister Wallace van Defensie, maar hoe zijn kansen in de Lagerhuisfractie liggen is onduidelijk.
Ook de namen van de deze week afgetreden minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman en staatssecretaris van Internationale Handel Kemi Badenoch zingen rond.
Als de nieuwe leider aan het roer staat en Downing Street 10 heeft betrokken, zullen de grote problemen en verdeeldheid binnen de Conservatieve Partij allerminst zijn opgelost.
En de klus waar de nieuwe premier voor komt te staan zijn in Truss' korte regeerperiode alleen maar groter geworden. Het gaat slecht met de economie. De koopkracht is in zestig jaar niet zo laag geweest en miljoenen Britten zullen deze winter moeite hebben om hun energierekening te betalen.
De afgelopen weken kregen ook de pensioenfondsen klappen, en is de koers van het pond diep gezakt. Die steeg overigens weer iets nadat Truss gisteren haar aftreden bekend had gemaakt. Hoe dan ook, Truss' opvolger zal meteen volle bak aan het werk moeten om de problemen in het land aan te pakken.
