Rutte herhaalt excuses voor geweld in Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog

Premier Rutte heeft opnieuw zijn excuses aangeboden voor het "extreme geweld" tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Dat deed hij bij de jaarlijkse bijeenkomst bij het Nationaal Indië-monument in Roermond, waar vandaag de 6200 Nederlandse militairen zijn herdacht die tussen 1945 en 1962 zijn omgekomen in toenmalig Nederlands-Indië en Nederlands Nieuw-Guinea.

Hij bood nu ook expliciet excuses aan de Nederlandse militairen van destijds aan. Rutte sprak in Roermond van een "onmogelijke missie", waarbij de militairen en dienstplichtigen een strijd werden ingestuurd die niet te winnen was. Ze waren volgens hem "op zichzelf aangewezen" en werden onvoldoende gesteund door de "falende gezagsdragers van toen".

De premier benadrukte dat de verantwoordelijkheid voor de gewelddadige situatie in toenmalig Nederlands-Indië bij de toenmalige autoriteiten lag, "zeker niet bij de individuele dienstplichtigen".

Excuses voor veteranen

De premier kwam in februari met excuses aan de bevolking van Indonesië en aan iedereen in ons land die werd geraakt door het geweld tijdens de strijd in de voormalige Nederlandse kolonie. Hij voegde daar vandaag in Roermond aan toe: "Excuses aan alle veteranen die zich toentertijd als goed militair hebben gedragen. Excuses aan al diegenen die sindsdien kampen met zware lichamelijke en mentale gevolgen, iets waarvoor lang te weinig aandacht en te weinig erkenning is geweest."

Ook bood de premier zijn excuses aan de tweede en volgende generaties aan, "die zijn opgegroeid met de pijn en het verdriet van hun ouders en grootouders".

Onderzoek

Ruttes excuses in februari volgden op een onderzoeksrapport naar de aard en oorzaak van het geweld in voormalig Nederlands-Indië. Wetenschappers concludeerden dat Nederland in de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, die duurde van 1945 tot 1949, structureel extreem geweld heeft gebruikt. Eerder was het kabinetsstandpunt dat geweld in die periode wel was voorgekomen, maar dat het om excessen ging.

Het Veteranen Platform vond het onderzoek te eenzijdig. Volgens de belangenbehartiger van Nederlandse veteranen lag de focus in de studie op geweld aan Nederlandse zijde, maar kwam het geweld van beide kanten.

Ook voorzitter Jo Kneepkens van de stichting Nationaal Indië-monument 1945-1962 uitte vandaag in Roermond kritiek op de conclusies van het onderzoek. Volgens hem ontbrak een juiste balans en is vergeten hoeveel positieve bijdragen de Nederlandse militairen in die tijd hebben geleverd aan de Indonesische bevolking. Als voorbeeld noemde hij onder meer de aanleg van wegen en het uitdelen van voedsel.

De onderzoekers en ook premier Rutte benadrukten eerder dat individuele militairen niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor het geweld, maar dat de Nederlandse krijgsmacht en andere gezagsdragers daar verantwoordelijk voor waren.

Excuses van koning

Sinds begin deze eeuw is er hernieuwde aandacht voor de rol van het Nederlandse leger in Indonesië. Koning Willem-Alexander bood twee jaar geleden zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld in het land tijdens de onafhankelijkheidsstrijd.