Waardering en kritiek voor herdenken slachtoffers koloniale oorlog Indonesië
Het zal niet iedereen opgevallen zijn, maar de Nationale Herdenking in Amsterdam week gisteren op één belangrijk punt af van die in alle voorgaande jaren. Voor het eerst werden de slachtoffers genoemd, ook de Indonesische, die omkwamen of vermoord werden tijdens de koloniale oorlog die Nederland tussen 1945 en 1949 in Indonesië voerde.
Net als vorig jaar zei de ceremoniemeester bij de plechtigheid op de Dam dat alle burgers en militairen worden herdacht "die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld, sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen of vermoord". Bij het leggen van de kransen werden nu echter ook slachtoffers van de koloniale oorlog in Indonesië expliciet genoemd.
"De volgende krans wordt gelegd voor alle burgers in Azië die tijdens of direct na de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië zijn omgebracht of omgekomen als gevolg van verzet, internering, oorlogsgeweld, uitputting, honger en dwangarbeid", zei ceremoniemeester Jos Coumans namens het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
'Hoort erbij om alle slachtoffers te herdenken'
Het gros van de organisaties in de Indische gemeenschap spreekt vandaag waardering uit voor het herdenken van deze groep slachtoffers op 4 mei. "Het viel me op dat ze naar de koloniale oorlog verwezen. Ik dacht ook: hé, dat is nieuw", zegt hoofdredacteur Vivian Boon van het maandblad Moesson voor Indische Nederlanders. "Op het moment dat het benoemd wordt is er erkenning voor het feit dat die oorlog er is geweest", aldus Boon.
"De Tweede Wereldoorlog kwam voor de Indische gemeenschap niet tot een eind op 5 mei, maar op 15 augustus, en daarna zijn er in de koloniale oorlog nog heel veel slachtoffers gevallen."
Ook Yvonne van Genugten van het Indisch Herinneringscentrum is positief. "Het hoort erbij om alle slachtoffers te herdenken, en dus ook deze. Het is een memorabel moment."
Rocky Tuhuteru van de welzijnsstichting voor Indische Nederlanders Pelita vindt het een "zeer positieve ontwikkeling dat de slachtoffers van de dekolonisatieoorlog ook worden herdacht", maar hij vindt ook dat er meer aandacht mag zijn voor de miljoenen inheemse slachtoffers van de Japanse bezetting. "Het zou een geweldige erkenning zijn als ook zij genoemd worden, al is het maar in één zin. Zij worden vergeten."
De Federatie Indische Nederlanders zegt op de eigen website tegen de aanpassing te zijn. De organisatie is het er niet mee eens dat ook Indonesische slachtoffers van de koloniale oorlog worden herdacht. "Met de wijziging worden nu ook de doden aan de zijde van de toenmalige vijand, waaronder Indonesische oorlogsmisdadigers, bij de herdenking betrokken."
Voorzitter Wim van de Donk van het Nationaal Comité 4 en 5 mei zei gisteren tegen de NOS: "In de geschiedenis van de herdenking zie je voortdurend dat nieuwe inzichten een plek krijgen in de manier waarop we herdenken".
Hij verwees daarbij naar het onderzoeksrapport Over de grens over de dekolonisatie van Indonesië. "Het onderzoek dat nu gedaan is naar de geschiedenis in Nederlands-Indië, in Indonesië, is alle reden om ook die koloniale oorlog en de slachtoffers daarvan een goede plek te geven in deze herdenking."
Excuses
Het rapport over de dekolonisatie van Indonesië was eerder dit jaar voor premier Rutte aanleiding met "diepe excuses" te komen. In het rapport staat dat Nederlandse militairen en Nederlandse inlichtingendiensten zich te buiten gingen aan marteling, buitenrechtelijke executies, mishandeling, verkrachting en brandstichting. Wangedrag werd door politiek Den Haag en de legertop nauwelijks bestraft.
Koning Willem-Alexander bood in 2020 bij het staatsbezoek aan Indonesië zijn excuses aan voor het gewelddadig optreden van Nederland in Indonesië tijdens de onafhankelijkheidsstrijd tussen 1945 en 1949.
