Slag om bruggen van Cherson: herovert Oekraïne cruciale stad?
De ogen van militair deskundigen zijn dezer dagen gericht op de Zuid-Oekraïense stad Cherson, die in handen is van de Russen. Het Oekraïense leger heeft met behulp van westerse wapensystemen de bruggen over de Dnepr-rivier grotendeels vernietigd, waardoor de Russische troepen in de stad worden afgesloten van de rest van het bezette deel van Oekraïne.
Daarmee lijkt het Oekraïense tegenoffensief in het zuiden vruchten af te werpen. Op 18 juli werd de brug bij Nova Kachovka, ten noordoosten van Cherson, onder vuur genomen. Kort daarop begonnen de aanvallen op de strategische Antonivsky-brug en naastgelegen spoorburg bij Cherson. Volgens het Britse ministerie van Defensie zijn alle bruggen inmiddels zo beschadigd dat ze niet meer gebruikt kunnen worden.
Dit is de huidige situatie bij Cherson:
De brede Dnepr breekt het Oekraïense grondgebied in twee helften. Op de westoever hebben de Russen alleen Cherson weten te veroveren. De val van de stad was volgens Politico een van de redenen waarom onlangs het hoofd van de veiligheidsdienst SBU werd ontslagen. Aan het begin van de invasie had de Antonivsky-brug moeten worden opgeblazen, om de Russen op de oostoever te houden.
Ten noorden van Nova Kochavka is de Dnepr kilometers breed, de rivier lijkt daar op een meer. Ter hoogte van Cherson is de rivier vergelijkbaar in breedte met de Nieuwe Maas in Rotterdam. De oostoever bestaat daar uit drassig natuurgebied. Zonder brug vormt de rivier dus een onneembare barrière. De eerstvolgende oeververbinding is de brug bij Zaporizja, 200 kilometer stroomopwaarts.
Zonder aanvoer van brandstof en munitie kan het snel gaan.
De Russische troepen in Cherson zitten nu behoorlijk klem, zegt Han Bouwmeester, universitair hoofddocent militaire strategie aan de Nederlandse Defensie Academie. "Als de aanvoer wordt afgesneden, kunnen vooral brandstof en munitie opraken. Meestal is er maar voor enkele dagen aan rantsoen opgebouwd. Het kan dan dus snel gaan." De kolonel schat dat er maximaal 10.000 Russische troepen aan de westoever zijn gestationeerd.
Daarom zal het Russisch leger er alles aan gelegen zijn de brug te herstellen, zegt Bouwmeester. "Dat kan met geniematerieel, bijvoorbeeld door platen over beschadigde delen heen te leggen. Maar als Oekraïne vaak genoeg de brug aanvalt, stort hij uiteindelijk in."
Als alternatief voor de brug lijkt er te worden gewerkt aan een pontonverbinding, maar ook die kan doelwit worden van Oekraïense raketten. Aanvoer van voorraden en materieel per schip of door de lucht is eveneens kwetsbaar in oorlogstijd.
Cruciale slag
Rusland wil naast de Donbas-regio's Donetsk en Loegansk ook de zuidelijke oblasten Cherson en Zaporizja in handen krijgen. Hoewel daar strijd werd gevoerd, slaagden beide partijen er maandenlang niet in terreinwinst te boeken. Door het Oekraïense tegenoffensief wordt het Russische leger nu gedwongen troepen uit de Donbas richting Cherson te verplaatsen. Zo werken de aanvallen op de bruggen in Cherson ook in het voordeel van de Oekraïense strijdkrachten aan het Donbasfront.
Voor zowel de Oekraïners als de Russen is Cherson van cruciaal belang, onder meer vanwege het havengebied en de nabijheid van de havenstad Odessa. Rusland maakt vaart met de 'russificatie' van de regio door Russische paspoorten uit te delen en voorbereidingen te treffen voor een referendum over annexatie door Rusland. "Als dat mislukt, dan stapelt Rusland debacle na debacle op, nadat eerder de verovering van Kiev en Charkov mislukte", aldus Bouwmeester.
Veel inwoners van Cherson hebben de stad de afgelopen maanden verlaten, ook uit vrees voor het naderende oorlogsgeweld. Achtergebleven bewoners laten via een tussenpersoon weten dat er veel militaire bewegingen zichtbaar zijn. In de grotendeels verlaten stad heerst veel angst, melden zij. De bruginslagen door Himars-raketten veroorzaken enorme klappen, laat iemand weten.
Hoe Cherson in te nemen
Nóg een rivier die een belangrijke rol speelt is de Inhoelets, die ten oosten van Cherson uitmondt in de Dnepr. De Inhoelets vormt al maanden de grens tussen Oekraïense en Russische strijdkrachten ten noorden van Cherson. De belangrijkste brug over deze rivier werd afgelopen week bestookt door het Oekraïense leger; het is onduidelijk of de brug volledig is verwoest.
Maar belangrijker nog is dat Oekraïners er naar eigen zeggen in zijn geslaagd om noordelijk van die brug de rivier over te steken. Na de raketaanvallen op de bruggen moet de strijd om de herovering van de stad Cherson uiteindelijk immers op de grond plaatsvinden.
"Een stad innemen is heel lastig", schetst kolonel Bouwmeester. "De Russen kunnen boobytraps achterlaten, of zelfs speciale eenheden voor straatgevechten." Voorzichtigheid is dus geboden. "En waar Russen er driftig op los schieten, speelt voor de Oekraïners mee dat het om hun eigen stad gaat. Je wil liever niet te veel nevenschade."
Mocht de herovering slagen, dan zijn de vernietigde bruggen vervolgens in het nadeel van de Oekraïners bij de verdere bevrijding van Zuid-Oekraïne. Duitsland gaat daarom mobiele bruggen aan Oekraïne leveren, zodat rivieren weer snel overgestoken kunnen worden. President Zelensky heeft alvast toegezegd de Antonivsky-brug te zullen herbouwen zodra Cherson is bevrijd.
