Mensenrechtencollege: alleen Oekraïners opvangen is discriminatie
Gemeenten die alleen Oekraïense vluchtelingen willen opvangen en geen asielzoekers uit andere landen, maken zich schuldig aan discriminatie. Dat zegt het College voor de Rechten van de Mens (CvdRM).
Staatssecretaris Van der Burg van Veiligheid en Justitie opperde onlangs dat gemeenten alleen Oekraïners konden opvangen om zo in andere gemeenten meer ruimte te creëren voor andere asielzoekers. Het zou een gedeeltelijke oplossing kunnen bieden voor de problemen bij het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel. Die oplossing is echter in strijd met de wet, concludeert het college.
Datzelfde geldt voor het feit dat duizenden opvangplekken die voor Oekraïners bedoeld zijn en ongebruikt blijven, niet door gemeenten beschikbaar worden gesteld aan asielzoekers. De grondwet verbiedt het maken van onderscheid op basis van afkomst, tenzij er een wettelijke uitzondering geldt.
Een woordvoerder van Van der Burg zegt in een reactie dat het kabinet geen onderscheid wil maken. Maar dat het na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne een beroep heeft gedaan op een noodwet, waardoor gemeenten verplicht konden worden om Oekraïners op te vangen. "Die wet kan niet worden ingezet voor de reguliere asielopvang", zegt de woordvoerder.
Tot nu toe kan de staatssecretaris gemeenten nog niet dwingen om mee te werken aan de reguliere opvang. Maar hij werkt aan een wetsvoorstel dat als een juridische stok achter de deur kan dienen. Het is de bedoeling dat de nieuwe dwangwet, zoals die wel wordt genoemd, op 1 januari ingaat.
Hoe kon het zover komen in Ter Apel? NOS op 3 zocht het uit:
Bij de noodwet hoort de Regeling opvang ontheemden Oekraïne, die verband houdt met de Europese Tijdelijke Beschermingsrichtlijn. Door die regeling hoeven Oekraïners niet de normale asielprocedure te doorlopen, maar krijgen ze gelijk een speciale verblijfsstatus. De regeling stelt de regering ook in staat gemeenten te dwingen Oekraïners op te vangen.
Toch concludeert het CvdRM dat die regeling geen legitieme wettelijke uitzondering betreft om onderscheid te maken tussen Oekraïners en andere asielzoekers als het gaat om het bieden van opvang. Dat gemeenten gedwongen kunnen worden om Oekraïners op te vangen, betekent niet dat andere asielzoekers minder recht hebben op goede opvang.
Er zou wel onderscheid gemaakt mogen worden als Oekraïners een nadeliger positie hadden gehad dan andere vluchtelingen, maar daarvan is geen sprake. Als het kabinet gemeenten ruimte biedt alleen Oekraïners op te vangen, legitimeert het discriminatie, zegt het college.
'Dwing gemeenten tot opvang'
Het kabinet worstelt al maanden met het vinden van opvanglocaties voor asielzoekers. In verschillende gemeenten zijn noodopvanglocaties geopend, maar toch blijven de problemen in Ter Apel voortduren. Daarom heeft het kabinet onder meer het plan asielzoekers op te vangen op cruiseschepen. Op zee zal dat niet gebeuren, maar mogelijk wel op aangemeerde schepen.
Volgens het CvdRM is dat een noodgreep die niet nodig was geweest als er sprake was van genoeg structurele opvang. Die kan onder meer worden gerealiseerd als de overheid de bevoegdheid heeft gemeenten te dwingen opvanglocaties te realiseren.
