Noodwet verplicht gemeenten om Oekraïners op te vangen

Met een beroep op het staatsnoodrecht worden de burgemeesters in Nederland vanaf aankomende vrijdag verplicht de opvang van Oekraïense vluchtelingen te organiseren. Burgemeesters moeten in hun gemeente zorgen voor fatsoenlijke opvang, registratie in de Basisregistratie Personen, leefgeld, onderwijs en zorg.

Dat heeft staatssecretaris Van der Burg bekendgemaakt na het kabinetsberaad over de oorlog in Oekraïne. Voor de noodmaatregel beroept het kabinet zich op enkele artikelen uit de Wet verplaatsing bevolking.

Als de burgemeesters zich aan hun opvangtaak onttrekken worden ze daarop aangesproken door de minister van Justitie en Veiligheid, want het is een wettelijke taak. Die is vergelijkbaar met het bewaken van de openbare orde. De burgemeester kan zonder toestemming van de gemeenteraad hierover beslissingen nemen.

Geen 'nee'

Van der Burg: "In de praktijk verandert er niet veel, want de burgemeesters doen vrijwillig al heel veel. Maar het wordt een keuze waar ze geen 'nee' op kunnen zeggen."

Burgemeesters krijgen niet de bevoegdheid in hun gemeente panden of woonruimte te vorderen voor de opvang. Daar was eerst sprake van, maar dat artikel in de noodwet wordt nu niet geactiveerd.

Deze noodmaatregel is iets anders dan een aanwijzing voor de opvang van asielzoekers. In dat laatste ziet Van der Burg niets. Het kabinet blijft zoeken naar gemeenten die vrijwillig asielzoekers willen opvangen. Oekraïners hoeven geen asiel aan te vragen en zijn dus geen asielzoekers. Zij konden voor de oorlog al vrij reizen door Europa en nu dus ook.

Ophalen

Ook heeft het kabinet besloten geen transitverklaringen af te geven aan mensen en organisaties die vluchtelingen willen ophalen uit het grensgebied. Het kabinet zegt dat er te veel misstanden zoals mensensmokkel plaatsvinden bij het ongeorganiseerd ophalen van Oekraïners.

"Wij kunnen niet controleren of het mensen zijn die het beste met de vluchtelingen voor hebben", zegt Van der Burg. Hij zegt dat mensen ook beter niet dit soort initiatieven kunnen nemen, al zijn ze daar vrij in.

Wel haalt Nederland patiënten naar Nederland die medische zorg nodig hebben in een ziekenhuis. Het gaat om dertig mensen per dag tot een maximum van vierhonderd.

Op dit moment zijn er 30.000 bedden voor Oekraïense vluchtelingen waarvan er 20.000 zijn bezet. Er staan nu 18.000 Oekraïners geregistreerd bij gemeenten.