Kiev knarsetandt, maar laat het Russische gas voor Europa altijd door
Kiev ziet knarsetandend toe hoe de Europeanen gas blijven kopen van de Russen. Toch zegt Oekraïne dat het nooit de kraan zal dichtdraaien om de doorvoer van Russisch gas naar Europa te stoppen. Er circuleerden eerder geruchten dat 'er iets met de pijpleidingen kan gebeuren' als Europa niet uit zichzelf tot een gasboycot besluit.
Naftogaz, het Oekraïense staatsolie- en gasbedrijf, zal de gasstroom ongemoeid laten, zo verzekert Svitlana Zalisjtsjoek. Zij is de buitenlandadviseur van de directie van Naftogaz, een bedrijf dat een derde van de Oekraïense belastingen ophoest.
Er stroomt nu een kleine 42 miljoen kubieke meter Russisch gas per dag door Oekraïne, richting Europa. Dat is ongeveer 40 procent van wat het Russische gasbedrijf Gazprom oorspronkelijk geboekt had, aldus Sergej Makogon, de ceo van Ukrtransgaz, dat de 33.000 kilometer aan Oekraïense hogedrukgasleidingen beheert.
Dat systeem kan per dag 200 miljoen kubieke meter gas meer aan. "Nordstream 1 en 2 bij elkaar", benadrukt Makogon. "Die pijpleidingen zijn overbodig. Ik geloof dat ze allebei vanaf het eerste begin onderdeel waren van de agressie die we nu zien." Makogon bedoelt dat de twee pijpleidingen door de Oostzee aangelegd zijn met de bedoeling om Oekraïne - en ook Polen - overbodig te maken als transitlanden. Zodat Oekraïne kon worden aangevallen, zonder dat de gasstroom naar Europa verstoord zou worden.
Hoge gasprijs
Omdat er ondanks alle spanningen nog altijd Russisch gas via Oekraïne wordt geëxporteerd naar Europa, ontziet het Russische leger de belangrijkste doorvoerleidingen vooralsnog, denkt Zalisjtsjoek. "Sterker nog, de Russen hebben de pijpleidingen speciaal gemarkeerd, zodat ze niet gebombardeerd worden. Ze hebben het geld namelijk nodig. Dat er nu veel minder doorstroomt, maakt ze niks uit. Vanwege de hoge gasprijs."
"Ze pompen minder door, maar verdienen meer. Om hun oorlog te financieren. En ze creëren een kunstmatig tekort waardoor Europa zich kwetsbaar voelt." Dat is volgens Zalisjtsjoek kort samengevat de huidige energiesituatie in Europa. Rusland voert de druk op Europa op vanwege de steun aan Oekraïne met wapens.
En Europa kan niet zeggen dat het niet is gewaarschuwd, meent de Naftogaz-adviseur. De Oekraïners hebben uitvoerig verteld wat hun in 2015 is overkomen: "We hebben gezegd, dit gaat jullie ook overkomen: als je iets doet wat de Russen niet bevalt, word je afgesloten. Maar Europa wilde niet luisteren, omdat Rusland werd beschouwd als betrouwbare partner. Die mantra werd altijd weer herhaald."
Rusland is eerder een doortrapte partner, denken ze bij Naftogaz en Ukrtransgaz. "In 2021 zijn ze al begonnen met het voorbereiden van deze crisis. Als u het nog weet, toen zijn ze gestopt met het vullen van de Europese gasopslagen. Ze leverden maar 8 tot 10 procent van de beloofde hoeveelheid. Wat je nu ziet is gewoon een voortzetting van dat beleid", zegt Makogon. Het niet vullen van de gasvoorraden ziet hij als onderdeel van de oorlogsstrategie. Het gastekort moet Europa inschikkelijk maken, minder geneigd tot confrontatie met Rusland over Oekraïne.
Sinds de bezetting van de Krim in 2014 en het begin van de oorlog in de Donbas, kopen wij geen kubieke meter gas meer van de Russen.
In Oekraïne hadden ze in 2014 al meer dan genoeg van de Russische aanpak. "Sinds de bezetting van de Krim in 2014 en het begin van de oorlog in de Donbas, kopen wij geen kubieke meter gas meer van de Russen. We kopen gas in Europa. De Russen zeiden: jullie gaan veel meer betalen of je krijgt niks meer. Wij zeiden: dit is niet eerlijk, want jullie vragen meer dan de marktprijs, dus laat maar", aldus Zalisjtsjoek.
De Oekraïense regering is gestopt met Russisch gas om de energieveiligheid te waarborgen. Het gas dat de Oekraïners kopen, komt binnen via onder andere Polen en Slowakije. Zalisjtsjoek wordt fel bij de opmerking dat het waarschijnlijk voor een groot deel nog steeds om Russisch gas gaat. "Je mag het geen Russisch gas noemen. De moleculen kunnen overal vandaan komen. Uit Groningen, Noorwegen of andere Europese landen. Belangrijk is dat we het op de Europese markt kopen. Transparant."
Flinke bezuinigingen
Het probleem was alleen dat Oekraïne in 2015 ineens de marktprijs moest gaan betalen voor het in Europa aangeschafte gas, dus dat het land veel duurder uit was. "Er moest flink bezuinigd worden op het gasverbruik, maar liefst 40 procent", vertelt Zalisjtsjoek over die periode zes jaar geleden. En dat is natuurlijk behoorlijk wat meer dan 15 procent bezuiniging op gasverbruik waar Europa nu tegen aanhikt.
Zou Nederland het zonder Russisch gas redden? NOS op 3 legt het uit.
Makogon wil niet zeggen hoe ver de Oekraïense gasopslagen zijn gevuld, dat is strategische informatie. Maar hij verzekert dat het op het Europees gemiddelde zit van ruim 60 procent. In Oekraïne wordt gas uitsluitend gebruikt voor het verwarmen van huizen. Elektriciteit wordt opgewekt met steenkool.
