Johnson opgestapt als partijleider, hoe gaat het nu verder?

Hij sleepte in 2019 een historische verkiezingsoverwinning binnen, maar moest onder druk van zijn eigen partij uiteindelijk toch het veld ruimen. Vandaag kondigde premier Boris Johnson aan te stoppen als leider van de Conservatieven, en als gevolg daarvan ook als premier.

Schandalen die andere premiers vermoedelijk de kop hadden gekost, leken Johnsons positie niet aan te tasten. Maar de laatste affaire, die rond Chris Pincher, bleek zelfs Johnson te veel. Hoe gaat het nu verder met het premierschap van het Verenigd Koninkrijk?

Hoelang blijft Johnson nog?

Johnson zou Johnson niet zijn, als zijn vertrek geruisloos zou gaan. Toen hij vandaag zijn vertrek als partijleider bekendmaakte, gaf hij aan nog tot de herfst te willen blijven als waarnemend premier. Maar niet iedereen in het Lagerhuis accepteert dat.

Sommige Conservatieven wijzen erop dat er de voorbije weken een groot aantal ministers is opgestapt vanwege Johnson. Als hij de komende maanden aan zou blijven, zou dat erg wrang zijn.

Oppositieleider Starmer dreigde direct met een motie van wantrouwen tegen de regering, als Johnson voor die tijd niet vertrekt. "Zijn eigen partij heeft besloten dat hij ongeschikt is om aan te blijven, ze kunnen het land de komende maanden niet alsnog met hem opzadelen", zei de Labour-leider.

Ook de voormalige Conservatieve premier John Major, die in de jaren negentig zelf opstapte, liet vandaag van zich horen. Hij riep in een brief het machtige 1922 committee, de Conservatieve backbenchers, op Johnson direct op een zijspoor te zetten. Major noemde het "onverstandig" om Johnson de facto nog drie maanden aan de macht te laten.

Hoe gaat het nu verder?

Ondertussen is op de achtergrond is de race naar het premierschap begonnen. Die kon wel eens weken gaan duren.

Johnsons voorganger, Theresa May, vertrok in 2019 nadat zij het vertrouwen van haar partij had verloren omdat het haar niet lukte met de EU een voor haar partij aanvaardbare deal over de Brexit te sluiten. May bleef aan als waarnemend premier tot de Conservatieven een opvolger hadden aangewezen. Johnson werd bij de leiderschapsverkiezing na enkele ronden de winnaar.

Geïnteresseerden voor de post kunnen zich de komende periode melden. Alleen Lagerhuisleden komen in aanmerking. Ze hebben daarvoor ten minste acht handtekeningen van collega-fractieleden nodig. Als die binnen zijn, is het aan Conservatieve parlementariërs om in rondes te stemmen. Daarbij wordt de drempel om in de race te blijven steeds verhoogd, tot er uiteindelijk twee kandidaten overblijven. Die twee namen worden voorgelegd aan de 200.000 leden van de Conservatieve Partij uit het hele land.

Het tijdspad voor deze leiderschapsrace wordt bepaald door het 1922 committee. De Financial Times meldt op basis van parlementsleden dat de Conservatieve Partij van is om begin september een nieuwe premier te kiezen.

Wie volgt Johnson op?

Net als bij het aftreden van May, wordt er al volop gespeculeerd in de Britse media over wie de nieuwe premier wordt. Verschillende Tory-kopstukken worden daarbij genoemd, zoals Rishi Sunak. De minister van Financiën stapte als een van de eersten uit Johnsons kabinet en maakte in zekere zin de weg vrij voor andere vertrekkers. Lange tijd was Sunak erg populair. Maar de minister kwam zelf ook vuur te liggen vanwege zijn echtgenote. Zijn vrouw, multimiljonair Akhshata Murty, had de status van non-resident en hoefde daarom geen Britse belasting te betalen.

Ook de naam van minister Liz Truss (Buitenlandse Zaken) valt geregeld. Zij heeft al veel kabinetsposten bekleed en is populair onder de Conservatieven. Eerder stak zij haar ambitie om premier te worden niet onder stoelen of banken.

Defensieminister Ben Wallace wordt sinds kort genoemd. Zijn populariteit nam toe door de aanpak van de Oekraïne-crisis. Bij sommige bookies (wedkantoren) is hij momenteel het populairst.

Verder worden namen als Penny Mordaunt - een van de ministers die tijdens de exodus aan bleef - en Michael Gove (deed al eerder een poging) genoemd.

Komen er nieuwe verkiezingen?

De Conservatieven kunnen een nieuwe leider aanwijzen die automatisch ook premier wordt, zonder dat daar verkiezingen aan te pas komen. Enkel is vastgelegd dat er voor december 2024 nieuwe algemene verkiezingen gehouden moeten zijn.

Een nieuwe premier zou ook voor die tijd verkiezingen kunnen uitschrijven. Maar de Conservatieven hebben momenteel een flinke meerderheid in het Lagerhuis. Veel baat bij nieuwe verkiezingen hebben ze dus niet.