Na jaar statiegeld op flesjes: 80 procent ingeleverd, doel nog niet gehaald
Van alle verkochte plastic flessen, groot en klein, wordt ruim 80 procent ingeleverd voor het statiegeld, blijkt uit een steekproef door Statiegeld Nederland. Dat zit nog onder het kabinetsdoel van 90 procent in 2022.
Sinds 1 juli 2021 betalen consumenten 15 cent extra voor flesjes van minder dan een liter water of fris. Jaarlijks gaan er zo'n 900 miljoen van deze flesjes over de toonbank. Om te voorkomen dat deze flesjes als zwerfafval op straat of in de natuur belanden, werd het statiegeld ingevoerd.
"We zijn niet ontevreden over de resultaten", zegt Raymond Gianotten van Statiegeld Nederland, de organisatie die het statiegeld namens de drankenproducenten regelt. Hoeveel flesjes het afgelopen jaar precies werden ingeleverd, maakt de organisatie niet bekend. Eind dit jaar wordt gekeken of gemiddeld over 2022 90 procent van de flessen werd ingeleverd.
Afname flesjes in zwerfafval
In de natuur ziet de oplettende kijker wel minder flesjes sinds de invoering van het statiegeldsysteem. Zwerfafvalspecialist Dirk Groot onderzoekt al vijf jaar de samenstelling van het zwerfafval in Nederland. "Ik vond bij mijn onderzoeken in 2022 gemiddeld 2,5 plastic flesjes per kilometer. Van 2017 tot en met juni 2021 vond ik gemiddeld 8,4 plastic flesjes per kilometer. Dit is een afname van 70 procent."
Recycling Netwerk Benelux (RNB) is kritisch op wat er het afgelopen jaar is bereikt. Dat niet alle flesjes worden ingeleverd, komt volgens deze organisatie ook doordat er niet genoeg rekening wordt gehouden met de consument.
"Statiegeld werkt, maar het moet een systeem zijn waar de consument centraal staat. Daarom zouden alle plekken waar je deze flesjes kan kopen ook verplicht moeten zijn ze weer in te nemen en statiegeld uit te keren. Dat is nu niet het geval. Mensen gaan niet hun flesje dat ze onderweg hebben gekocht, bewaren tot ze bij een supermarkt zijn waar ze hun geld kunnen terugkrijgen. Daarvoor is het bedrag van 15 eurocent ook te laag", zegt Suze Govers van RNB.
Sap of zuivel niet
Ook Statiegeld Nederland ziet het aantal inleverlocaties als een punt van aandacht en breidt het aantal het komende halfjaar verder uit. Supermarkten, grote treinstations en bemande tankstations zijn nu al verplicht om flesjes in te nemen. Ook op sommige sportclubs of in bijvoorbeeld woonzorgcentra worden op dit moment de flesjes verzameld, het statiegeldbedrag is dan een gift aan de vereniging of aan een goed doel.
Recycling Netwerk Benelux vindt het nog niet altijd voldoende duidelijk waarom er op het ene flesje wel statiegeld zit en op het andere niet. Producenten zijn verplicht om statiegeld te heffen op water en fris, terwijl dat op sap en zuivel niet hoeft. "Dat is voor consumenten verwarrend, waardoor de kans groter is dat ze de verpakking bij het plastic afval gooien", zegt Govers. Met een jongerencampagne probeert Statiegeld Nederland ook hier meer duidelijkheid in te scheppen.
Blikjes volgen
Na de invoering van het statiegeldsysteem op kleine flesjes, komt dat er binnenkort ook voor blikjes. De bedrijven in de levensmiddelenindustrie en de supermarkten lieten vorige week weten dat het ze niet gaat lukken om het statiegeldsysteem eind dit jaar in te voeren. Volgens hen waren er te veel onzekerheden rondom levertijden van machines voor het tellen en sorteren, waardoor ze het wilden uitstellen naar 1 april 2023.
Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat zegt dat uitstel niet mogelijk is. Als de deadline van 31 december niet wordt gehaald, kan de inspectie gaan handhaven, waarschuwde ze.
