Grenzen weer open tussen Marokko en Spaanse exclaves
De grenzen tussen Marokko en de Spaanse exclaves Ceuta en Melilla zijn afgelopen nacht weer opengegaan. De grenzen waren twee jaar lang gesloten vanwege corona, maar ook vanwege een diplomatieke crisis. Correspondenten Rop Zoutberg en Samira Jadir leggen uit wat de heropening betekent.
Spanje en Marokko stonden een jaar lang lijnrecht tegenover elkaar. De crisis begon toen Spanje een prominent lid van de onafhankelijkheidsbeweging Polisario in een Spaans ziekenhuis had opgenomen. Polisario strijdt voor de autonomie van de Westelijke Sahara en wordt door Marokko als terroristisch gezien. Spanje had Marokko niet ingelicht over de opname en dat viel verkeerd in Rabat. Marokko besloot zelfs de grenscontroles te staken.
De grenzen gaan vandaag weer open op een symbolische datum, legt Zoutberg uit. "Het is 17 mei, precies een jaar geleden besloot Marokko om de grens met Ceuta open te gooien waardoor 10.000 Marokkaanse en andere Afrikaanse jonge migranten de stad binnen konden lopen. Dat veroorzaakte een humanitaire ramp."
Volgens Zoutberg wilde Marokko bewust chaos veroorzaken, om te benadrukken dat het een grote rol speelt bij het beheersen van de migratiestromen naar Europa. "Het niet bewaken van de grens werd echt ingezet als drukmiddel." Nu de verhoudingen weer normaliseren. zullen over die bewaking afspraken worden gemaakt, denkt Zoutberg.
Overigens kun je de route voorlopig alleen gebruiken als je een Europees paspoort hebt van een Schengenland. Daarna gaan de grenzen stapsgewijs open voor arbeidsmigranten.
Twee jaar lang geïsoleerd
Economisch gezien is de heropening goed nieuws voor de Spaanse economie. Vanuit de havensteden Algeciras en Cádiz voeren voorheen jaarlijks zo'n drie miljoen mensen op veerboten naar Marokko. Dat was allemaal stilgevallen.
Verder waren de Spaanse stukjes grond in het noorden van Marokko twee jaar lang volledig geïsoleerd door de sluiting. Vanuit het Spaanse vasteland konden daar geen goederen meer naartoe worden gestuurd. Volgens Zoutberg is het dan ook heel belangrijk dat die grenzen nu weer open zijn.
Bron van smokkelwaar
Ook voor Marokko had de grenssluiting economische gevolgen. De exclaves waren altijd een bron van smokkelwaar die in Marokko in het hele land werd verkocht, legt correspondent Samira Jadir uit.
De heropening betekent echter niet dat dit weer zomaar kan doorgaan. "Marokko heeft gezegd dat hoewel de grenzen opengaan dit niet meer mogelijk is", zegt Jadir. "Ze hebben dat jaren gedoogd, maar nu willen ze ervan af."
Ook heeft de sluiting van de grenzen geleid tot toenemende werkloosheid in het noorden van Marokko. Met een speciaal visum was het voor Marokkanen mogelijk om in Ceuta of Melilla te werken, maar met de grenssluiting kwam hier abrupt een einde aan.
In de exclaves wonen ook veel Marokkanen die familie hebben in steden en dorpen in het noorden van Marokko. Vanwege de grensperikelen hebben zij hun familie sinds 2020 niet meer kunnen bezoeken.
Met de auto naar Marokko, Operatie Marhaba
Een andere grote bron van inkomsten in de regio rondom Ceuta en Melilla is het toerisme. Vooral de Marokkanen uit Europese landen reisden via de exclaves met de auto naar Marokko in de zomer.
"Om deze toeristenstroom in goede banen te leiden en de Marokkaanse diaspora welkom te heten, werd elke zomer samen met Spanje de zogeheten Operatie Marhaba georganiseerd", zegt Jadir. Dat is een deels door de Marokkaanse overheid gefinancierd systeem waarmee de jaarlijkse overtocht van Europese Marokkanen in de zomer in goede banen wordt geleid. "In 2020 werd deze operatie in zijn geheel afgeblazen omdat de grenzen gesloten waren vanwege de coronapandemie. Vorig jaar was er een aangepaste versie."
Vanwege de diplomatieke rel was het voor Europese Marokkanen alleen mogelijk om via Franse en Italiaanse havens met de veerboot naar Marokko te reizen. Deze overtochten duren tussen de 35 en 38 uur, terwijl een overtocht van het Spaanse vasteland naar Ceuta slechts 40 minuten duurt. Door de lange reistijd en de veel duurdere tickets lieten veel Marokkanen in Europa een bezoek aan Marokko aan zich voorbijgaan. Om ze tegemoet te komen bood de Marokkaanse overheid wel vliegtickets aan tegen een vaste lage prijs. Nu de grenzen weer opengaan zullen veel Marokkanen uit Europa weer deze route gebruiken.
