Rotterdam herdenkt bombardement met de namen van de slachtoffers

Rotterdam herdenkt vandaag het bombardement van 14 mei 1940. Voor het eerst staan de namen van de slachtoffers centraal.

Een maand geleden publiceerde het Stadsarchief Rotterdam samen met stichting Voorouder een lijst met de 1164 doden die tussen 10 en 14 mei 1940 in de stad vielen: burgers en Nederlandse en Duitse militairen.

Vanochtend om 09.00 uur begon oud-burgemeester Ivo Opstelten in de Laurenskerk met het noemen van de namen van de 705 burgerslachtoffers. Na zonsondergang worden diezelfde namen geprojecteerd op de gevel van de nieuwe woontoren OurDomain aan de Blaak, op initiatief van architectenbureau Tangram.

De centrale herdenking van het bombardement was aan het begin van de middag op Plein 1940 bij het beeld De verwoeste stad van Ossip Zadkine. Er werd gesproken door stadsdichter Anne Vegter en burgemeester Aboutaleb. "We moeten blijven herdenken. Want in herdenken zit het woord denken. Denk niet alleen aan jezelf, maar ook aan je medemens", aldus de burgemeester. De kerkklokken in Rotterdam luidden van 13.29 tot 13.39 uur. Om die tijd was in 1940 het bombardement.

Als ratten in de val

Dat er 82 jaar na het bombardement eindelijk een officiële namenlijst is, is voor nabestaanden van groot belang. "Ik heb nooit zeker geweten of het verhaal over mijn overgrootvader klopte", zegt Casper Perfors (41) bij Rijnmond. Zijn overgrootvader Hermanus Hendrik Perfors, toen toevallig ook 41 jaar oud, was een van de 37 mensen die in 1940 in de gevangenis zaten aan de Noordsingel. Bij het bombardement kwamen zij samen met vijf gevangenismedewerkers om het leven.

In de familie was het verhaal van zijn overgrootvader altijd taboe. Perfors: "Mijn vader vroeg er vaak naar, maar het is altijd verzwegen. Tot het overlijden van mijn opa. Een familielid vertelde dat mijn overgrootvader was opgepakt voor het stelen van lood en koper om dat bij een metaalhandel in te leveren voor een paar centen." Dit vergrijp is de reden voor zijn detentie en indirect dus ook de oorzaak van zijn dood.

Door de nieuwe lijst van burgerslachtoffers is zijn overgrootvader van statistisch gegeven een mens geworden, zegt Perfors. "Er is nu tastbaar bewijs dat het zo geweest is. Ik kan het nu ook afsluiten."

Bij Susanne Uilenbroek in de familie werd altijd wel gesproken over de dood van haar overgrootvader Wilhelmus Hendrikus Marinus Uilenbroek tijdens het bombardement. Toch ontroert het haar dat zijn naam op de lijst van slachtoffers staat. "Je beseft dan dat mijn familie onderdeel is van een gedeelde geschiedenis. Individuele verhalen gingen al in de familie rond, maar door de lijst met al die namen wordt het iets gezamenlijks. Het is mooi dat het op die manier bij elkaar komt."

Hart van de stad

Het is geen toeval dat de namen van Uilenbroek en de andere burgerslachtoffers vanavond juist op de gevel van OurDomain worden geprojecteerd, zeggen Stadsarchief Rotterdam en stichting Voorouder. De 24 verdiepingen tellende woontoren staat op een kavel in het hart van de stad die na het bombardement tachtig jaar leeg bleef. De projectie van de namen is tijdelijk, vandaag en morgen. Wie goed kijkt naar de gevel van het gebouw zelf, ziet dat de architect daarin een permanente, abstracte afbeelding heeft gemaakt van de verwoestingen in Rotterdam in 1940.