Zwaarst gedupeerden toeslagenaffaire nog niet geholpen, systeemoplossing is er nog niet

• Jorien Leendertse

Een 'driegesprek', meer aandacht voor emotioneel herstel en een grotere rol voor gemeenten: vier maanden geleden kondigde het ministerie van Financiën meerdere plannen aan om gedupeerden van de toeslagenaffaire sneller te helpen. Maar in de praktijk duurt het nog wel even voordat slachtoffers hiervan iets gaan merken.

Dat het herstel zo traag gaat, komt onder meer doordat de Belastingdienst "mondjesmaat" een dossier kan delen met gemeenten, zegt bestuurslid Peter Heijkoop van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). "Een systeemoplossing is er nog niet", zegt hij.

Die oplossing staat in een nieuw plan waar de VNG aan werkt, samen met het ministerie. "We zijn ongeduldig, maar hebben ook geleerd dat er heel vaak dingen zijn gecommuniceerd die niet uitvoerbaar waren", zegt Heijkoop.

Het plan wordt deze maand voorgelegd aan het kabinet. Heijkoop: "We willen het voor de zomer op orde hebben."

Hoe heeft het eigenlijk zo ver kunnen komen met de toeslagenaffaire?

Een van de maatregelen om het herstel te versnellen is een zogeheten driegesprek tussen slachtoffers, gemeenten en een 'herstelteam' van de Belastingdienst dat speciaal in het leven is geroepen voor financiële compensatie van gedupeerde ouders. Het idee hierachter is dat deze ouders slechts één keer hun verhaal hoeven te doen, in plaats van tegen elke instantie opnieuw. Tot nu toe hebben deze driegesprekken nog niet plaatsgevonden.

Ander doel is om de zwaarst gedupeerde ouders als eersten te helpen in het vervolgproces. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen met grote schulden, huisuitzettingen, psychische problemen en gezinnen waarbij een of meerdere kinderen uit huis zijn geplaatst. Vaak zijn er meerdere problemen binnen een gezin.

Ongeduldig

Volgens het ministerie van Financiën kunnen gedupeerden in een acute of schrijnende situatie zich wenden tot het herstelteam van de fiscus of gemeente. Maar de VNG zegt tot nu toe weinig te kunnen doen om deze groep als eerste te helpen. Om het proces sneller te laten verlopen, trekken gemeenten keer op keer aan de bel, zoals ook in februari.

Toch maakt de VNG staatssecretaris De Vries geen verwijten. "Ze is hard aan het werk en zeer bereid, daar zit echt geen verwijt", zegt Heijkoop. "Ik ben gewoon ongeduldig en we willen als gemeenten sneller helpen."

In tegenstelling tot gemeenten hebben advocaten het gevoel dat zij niet worden gehoord. Zij helpen gedupeerden die al 30.000 euro hebben gekregen onder meer met hun verdere beoordeling, waar ook bepaald wordt of er een vergoeding voor immateriële schade uitbetaald wordt.

Maar advocaten zeggen deze schade niet goed te kunnen berekenen door een gebrek aan schadejuristen. In oktober vroegen 220 advocaten in twee brandbrieven aan het kabinet om meer schadejuristen. Volgens advocaat Khadija Bozia is er nooit een reactie gekomen. "We zijn nog helemaal niet geholpen, en daar lijden alle partijen onder."

Ook missen advocaten een duidelijk contactpersoon bij het herstelteam van de Belastingdienst.

'Verdampt'

Met de komst van de nieuwe staatssecretaris De Vries begin dit jaar hebben de advocaten ook het gevoel dat de afspraken met de voormalige staatssecretaris Van Huffelen niets hebben opgeleverd. "De afspraken met Van Huffelen zijn nu verdampt voor ons gevoel", zegt Bozia. "We hebben het idee dat we weer van vooraf aan moeten beginnen."

Het ministerie van Financiën laat weten bezig te zijn om de zorgen en verzoeken van de advocaten te bekijken. Staatssecretaris De Vries gaat op korte termijn met hen in gesprek.