Israël geschokt: drie aanslagen en elf doden in een week tijd
Israël beleeft deze week een reeks aanslagen die het land in deze vorm en hevigheid in geen jaren gezien heeft. Elf mensen werden gedood, bij drie verschillende aanslagen. Terwijl nog wordt onderzocht wat het verband tussen de terreurincidenten precies is, vrezen velen al voor een verdere escalatie in de komende weken.
Wat opvalt aan de aanslagen, is dat ze alle drie plaatsvonden op andere plekken in het land, en dat ook de profielen van de daders van elkaar verschillen. De eerste aanslag werd vorige week dinsdag gepleegd in de zuidelijke stad Beër Sjeva, door een Arabische bedoeïen uit dezelfde regio in Israël. De dader was eerder opgepakt vanwege zijn sympathieën voor Islamitische Staat en een poging zich aan te sluiten bij de terreurgroep in Syrië.
De tweede aanslag volgde een paar dagen later, in de kustplaats Hadera. Ook in dit geval hadden de twee daders de Israëlische nationaliteit en waren ze eerder in verband gebracht met IS. De twee doodgeschoten schutters kwamen uit de Arabische stad Umm al-Fahm en waren familie van elkaar. Of ze in contact stonden met de dader van Beër Sjeva wordt onderzocht, maar is nog niet bewezen.
De aanslag van gisteravond wijkt op het eerste gezicht af van de terreuraanvallen eerder deze week. In dit geval kwam de schutter uit de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever, uit een dorp bij de Palestijnse stad Jenin. Israëlische analisten vermoeden dat het zou kunnen gaan om een copycat-aanslag, waarbij de dader zich heeft laten inspireren door het eerdere geweld van deze week. Israël heeft inmiddels vijf mensen opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de aanslag, onder wie een broer van de dader.
Omwonenden maakten vanuit hun raam beelden van de aanslag gisteravond:
In hoeverre de aanvallen gecoördineerd zijn, is dus de vraag. Geen van de Palestijnse militante bewegingen heeft de terreuraanslagen opgeëist, al spraken Hamas en andere organisaties er wel hun waardering voor uit. De verantwoordelijkheid voor de tweede aanslag werd door IS geclaimd, maar de organisatie leverde daar geen bewijs voor.
Hoe dan ook heeft Israël aangekondigd met harde hand terug te slaan. Premier Naftali Bennett van de rechtse Yamina-partij beloofde gisteren dat zijn regering zou reageren met "doorzettingsvermogen, koppigheid en een ijzeren vuist". De Israëlische krijgsmacht stuurde extra eenheden de Westelijke Jordaanoever op en de politie is in de hoogste staat van paraatheid gebracht.
Verschillende mensen kwamen naar de plek van de aanslag om te rouwen:
Op de Westoever lopen de spanningen de afgelopen weken en maanden sowieso al op. Al zeker vijftien Palestijnen werden er dit jaar bij verschillende incidenten gedood door het Israëlische leger, volgens cijfers van de Verenigde Naties.
In reactie op de tweede aanslag had Israël eerder deze week ook al laten weten vaker administratieve detentie te willen inzetten, een omstreden middel om mogelijke verdachten vast te zetten zonder formele beschuldiging. Het wordt al veelvuldig ingezet tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, die zo voor onbepaalde tijd kunnen worden vastgehouden, maar de regering zegt het nu ook vaker tegen Israëlische staatsburgers te willen gebruiken. Begin deze week werden zeker twaalf Arabische Israëliërs opgepakt die ervan verdacht worden met IS te sympathiseren.
Vrees voor verdere escalatie
De aangekondigde maatregelen kunnen niet verhinderen dat er in Israël veel vragen zijn hoe het kan dat de inlichtingendiensten de daders niet beter in het oog hebben gehouden. Dat geldt zeker voor de eerste twee aanslagen, die gepleegd werden door Israëlische burgers die nota bene eerder waren veroordeeld voor betrokkenheid bij IS.
Maar velen kijken ook vooruit en vrezen een verdere escalatie in de komende weken, als in Israël en de Palestijnse gebieden zowel islamitische, joodse als christelijke feestdagen op de agenda staan. Komend weekend is het begin van de ramadan, de islamitische vastenmaand die de afgelopen jaren telkens tot verhoogde spanningen leidde tussen Palestijnen en Israëliërs. Vorig jaar kwam het in deze periode zelfs tot een kortdurende oorlog tussen Israël en Hamas.
Het is een van de redenen dat Israëlische politici dezer dagen de deur platlopen bij de Jordaanse koning Abdullah, die de islamitische heiligdommen in Jeruzalem beheert. Ook zijn er contacten met de Palestijnse president Abbas, die de aanslag van gisteravond in een verklaring veroordeelde.
Vele ogen zullen de komende weken gericht zijn op Jeruzalem, de eeuwige twistappel en de plek waar tijdens de feestdagen vele tienduizenden gelovigen verwacht worden bij de heiligdommen in de stad. Behalve de islamitische vastenmaand vinden de komende maand ook het joodse Pesach en het christelijke Pasen plaats. Gezien de aanslagen van de afgelopen week is een verdere opleving van het geweld verre van uitgesloten.
