Oekraïense kinderen verwerken oorlogtrauma's door te tekenen

• Chiem Balduk

  Redacteur Buitenland

Vraag een kind in vredestijd een tekening van het uitzicht vanuit zijn huis te maken en je krijgt waarschijnlijk een zon met een gezichtje te zien. Op de tekening van de 11-jarige Zachar uit Oekraïne is de zon niet te zien. In plaats daarvan: gevechtsvliegtuigen, helikopters, tanks, raketten. Dit was zijn uitzicht op 24 februari, de eerste dag van de oorlog.

Zachar komt uit Boetsja, een voorstad van Kiev dicht bij het zwaarbevochten vliegveld Hostomel. Vanuit zijn kamer telde hij 25 Russische helikopters, ook zag hij dat 's werelds grootste vliegtuig werd verwoest. De 11-jarige jongen heeft nu een compleet ander uitzicht: samen met zijn ouders is hij geëvacueerd uit Boetsja. De stad is grotendeels verwoest.

De tekening van Zachar:

Tekeningen zoals deze worden verzameld op de website en het Instagramaccount UA Kids Today. Het is een idee van het Oekraïense stel Artjem en Anastasia Bykovets, die bij het uitbreken van de oorlog met hun twee kinderen van 3 en 6 uit Kiev vluchtten. Een reis van 20 uur. "Onze dochter Sofia verveelde zich. Daarom gaven we haar de tablet zodat ze daarop kon tekenen", vertelt Artjem via Zoom.

Ze tekende een schip, vermoedelijk omdat op de radio over een gevecht op zee werd gesproken. Daarna tekende Sofia een Oekraïense en een Russische vlag, met een kruis door de laatste. "Op die manier zagen we haar gedachtes ontwikkelen."

Het stel besloot daarop een digitale kunstgalerij van kindertekeningen te beginnen. "Zo kunnen we de wereld laten zien wat de gevolgen van de oorlog zijn voor de nieuwe generaties." Ook hebben de likes op Instagram een positief effect op de deelnemende kinderen, zegt Artjem Bykovets. "Kinderen hebben behoefte aan waardering, maar krijgen dat nu minder doordat scholen en opvanglocaties zijn gesloten."

Uit het hele land worden tekeningen opgestuurd, door kinderen van 5 tot 12 jaar oud. De kunstwerkjes variëren van dansende militairen tot brandende bommen. "Veel kinderen tekenen hun gezin, vaak uit gemis, omdat bijvoorbeeld de vader moet vechten."

Een greep uit de inzendingen:

Het stel raakt regelmatig ontroerd door de ingestuurde tekeningen. "Soms zie je echt wat de kinderen voelen. Zoals bij een tekening van een 6-jarige jongen, die zichzelf afbeeldt terwijl hij zijn moeder beschermt tegen de militairen." Ook ontvangen ze regelmatig video's van de tekenende kinderen, terwijl ze in een schuilkelder zitten. "Vaak hebben ze niets, behalve de tekenspullen."

Het tekenen van de oorlog kan kinderen helpen met het verwerken van de heftige oorlogsgebeurtenissen, vertelt Artjem. "Kinderen hebben veel fantasie, dus ze kunnen een vrolijke wereld tekenen en zichzelf daar onderdeel van maken." Op die manier is de boze buitenwereld ver weg. "Kinderen kunnen voor even hun normale leven leiden."

Sommige tekeningen haken in op de actualiteit. Zo verbeeldde de 8-jarige Stefan uit Kiev het heldhaftige verzet van Oekraïense grenswachten op Slangeneiland in de Zwarte Zee. Aan het begin van de invasie werd het piepkleine eiland aangevallen door de Russische marine, waarop de grenswachten via de radio riepen "Krijg de klere".

Bij de tekening staat dezelfde verwensing geschreven:

Dochter Sofia blijft voorlopig tekenen, als verwerking van de oorlog. De ouders proberen niet te veel over de oorlog te praten, zegt Artjem. Als het toch ter sprake komt, wordt het onderwerp abstract benaderd. "Het helpt als het wordt gezien als een conflict tussen machines. Dus tanks die op elkaar schieten in plaats van mensen."

Zodra de oorlog voorbij is, wil het stel de tekeningen tentoonstellen. "Normaal gesproken werken wij als organisatoren van conferenties. We hebben nog een zaal geboekt voor 28 mei, dus als er vrede komt kunnen we daar een expositie organiseren." Daarna worden de kunstwerkjes geveild, de opbrengst gaat naar de deelnemende families.