Gemeenten boos na onthulling over niet-verplichte noodopvang asielzoekers
Gemeenten die door het Rijk zijn gedwongen om noodopvang in te stellen voor asielzoekers, reageren onaangenaam verrast op het nieuws dat er geen juridische basis blijkt te zijn om die opvang af te dwingen. Gisteren schreef toenmalig demissionair staatssecretaris Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer dat het nu gaat om een "dringend bestuurlijk verzoek".
In december kregen Enschede, Gorinchem, Venray en de regio Rotterdam van het Rijk te horen dat ze noodopvang voor asielzoekers moesten verzorgen. Broekers-Knol gebruikte daar toen de term 'aanwijzing' voor, en wekte daarmee de indruk dat de landelijke overheid een wettelijke bevoegdheid heeft om gemeenten tot opvang te dwingen. Deskundigen en gemeenten hadden daar al direct twijfels bij.
Albrandswaard schort medewerking op
Die twijfels blijken nu dus terecht. Voor de gemeente Albrandswaard, bij Rotterdam, is het reden om de medewerking aan de acute noodopvang op te schorten. Er zouden maximaal 40 asielzoekers worden opgevangen in de gemeente, maar dat gaat voorlopig niet door nu blijkt dat er geen sprake is van een aanwijzing, maar van een verzoek.
Voorzitter Aboutaleb van de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond vindt de bekentenis verbazingwekkend en noemt de gang van zaken slecht voor de bestuurlijke verhoudingen. "Ik las al dat juristen de juridische basis van de aanwijzing betwisten. Het blijkt dus waar te zijn. In het telefoongesprek met mij wekte de staatssecretaris de indruk dat ze een aanwijzing geeft in juridische zin en niet in bestuurlijke zin."
Moreel kompas
In Gorinchem worden nu ruim 200 asielzoekers opgevangen in een voormalig kantoorgebouw. Burgemeester Melissant vindt dat "een herijking van het moreel kompas op topniveau" nodig is, nu blijkt dat het Rijk zich ten onrechte op juridische gronden heeft beroepen.
"Dat de juridische onderbouwing van het aanwijzingsbesluit gammel was wisten we al", zegt ze. "We hebben er bewust voor gekozen om ontheemden in onze stad een veilige plek te bieden. De maatschappelijke urgentie was hoog."
Venray: situatie is nu veranderd
Burgemeester Kompier van Venray, de Limburgse gemeente die van het Rijk 500 asielzoekers moet opvangen, is verrast over de verklaring van Broekers-Knol. "Wij handelden steeds vanuit de urgentie van de aanwijzing en het acute vraagstuk om mensen in nood te helpen. Wij konden niet anders dan erop vertrouwen dat het aanwijzingsbesluit op juiste gronden is genomen, zoals we ook eerder aan het ministerie hebben bericht."
Volgens haar verandert de situatie nu blijkt dat de aanwijzing juridisch niet in de haak is. De gemeente wil met het kabinet in gesprek over de ontstane situatie. In Venray worden nu nog geen mensen opgevangen.
Ultiem drukmiddel
Ook in Enschede, waar op Vliegveld Twenthe inmiddels ruim 100 mensen worden opgevangen, kwam eerder al kritiek op de aanwijzing van Broekers-Knol. De gemeente ziet die dwang als "ultiem bestuurlijk drukmiddel". Burgemeester Bovens liet de toenmalige staatssecretaris weten dat een aanwijzing niet zal bijdragen aan goede bestuurlijke verhoudingen.
De gemeente wil in gesprek met de andere gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om te komen tot een meer structurele oplossing voor de opvang van vluchtelingen.
Kamervragen
Tweede Kamerleden Van Dijk (SP) en Omtzigt hebben vragen gesteld aan het nieuwe kabinet over de kwestie. Ze vragen zich onder meer af of medeoverheden voortaan nog op het Rijk kunnen vertrouwen.
Ook willen ze meer weten over een passage uit het regeerakkoord. Daarin staat de zin: "Wanneer het algemeen belang dit noodzakelijk maakt, zal het kabinet, met inachtneming van de lokale autonomie en passende waarborgen, gebruikmaken van de mogelijkheid een aanwijzing te geven aan de medeoverheden".
