Vogelgriepuitbraken ondanks ophokplicht, strop pluimveesector dreigt
Hoe kan het dat er zoveel uitbraken van vogelgriep zijn in Nederland terwijl voor al het pluimvee sinds eind oktober een ophokplicht geldt? Het baart de pluimveesector zorgen dat er geen duidelijk antwoord is op die vraag.
Sinds de ophokplicht, die op 26 oktober vorig jaar inging na een uitbraak op een biologisch pluimveebedrijf in Zeewolde, zijn dertien uitbraken bekend, blijkt uit cijfers van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In nagenoeg alle gevallen werd zo goed als zeker de hoogpathogene, ofwel zeer gevaarlijke en besmettelijke variant, aangetroffen.
Honderdduizenden vogels zijn sinds de ophokplicht van kracht is geruimd, blijkt uit cijfers van het ministerie. In enkele gevallen zijn meerdere bedrijven uit een gemeente geruimd en in sommige gevallen zijn dieren uit voorzorg afgemaakt:
De recentste uitbraak met de hoogpathogene vorm vond gisteren in Bentelo plaats. Daar moeten, verdeeld over twee bedrijven, bijna 190.000 kippen worden geruimd. Voorzitter Bart-Jan Oplaat van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders begrijpt er niets van. "We weten niet hoe het daar is binnengekomen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Ook het ministerie zegt dat het lastig is om te achterhalen hoe een bedrijf besmet is geraakt. "Met de ophokplicht willen we het risico op besmetting zo klein mogelijk houden", zegt een woordvoerder. "Maar helaas biedt het geen garantie." Ze benadrukt dat er naast de ophokplicht ook andere maatregelen worden genomen. "Zo geldt een meldplicht en moeten strenge hygiënemaatregelen genomen worden. Ook mogen er geen bezoekers worden toegelaten in pluimveebedrijven."
Cijfers vergelijkbaar met vorig jaar
"Normaal gesproken wordt het rustig na een ophokplicht", zegt Oplaat. "Maar we zien dat het virus toch de stallen binnenkomt terwijl boeren alle maatregelen hebben genomen." Oplaat stelt dat er bij iedere uitbraak onderzoek wordt gedaan. Ook in de omgeving van het getroffen bedrijf. "Zijn er dode watervogels in de buurt of ligt er bijvoorbeeld ganzenmest die mee naar binnen kan komen? Dat onderzoek gebeurt standaard."
Toch voelt Oplaat er niets voor om de ophokplicht dan maar op te heffen. "Dan zet je de deuren open voor gigantisch veel trammelant", zegt hij. "Want kippen die buiten zijn, lopen een groter risico dan kippen die binnenzitten."
Een woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit herkent de opmerking van Oplaat niet dat het in eerdere jaren rustiger werd na een ophokplicht. "Die conclusie kan ik niet trekken als ik kijk naar de cijfers", zegt hij. "Vorig jaar hadden we in deze tijd van het jaar besmettingen bij tien bedrijven. Dat is vergelijkbaar met de situatie nu", zegt hij.
Maar of er nu op korte termijn meer gevallen bij komen, kan ook hij niet inschatten. "Met een beetje mazzel blijft het hierbij." Het ministerie kan nog niet beoordelen of het bij dit aantal uitbraken blijft. "We zitten midden in het seizoen", zegt de woordvoerder. "De aantallen zijn inderdaad ongeveer gelijk met vorig jaar. Maar dat zegt niets over het verloop van het seizoen. Het beweegt zich zeer onregelmatig."
Ergste uitbraak in 2003
De ergste uitbraak van het virus in Nederland was overigens in 2003. Toen raakten vogels in 241 bedrijven besmet. 1100 bedrijven werden preventief geruimd. In totaal ging het om 31.633.000 dieren.
Niet alleen in Nederland slaat de vogelgriep toe. Ook in de rest van Europa, van Finland tot de Faeröer-eilanden en van Ierland en Rusland tot Portugal, zijn gevallen bekend, stelden onderzoekers vorige week. In totaal zijn besmettingen bij meer dan 530 pluimveebedrijven gemeld. Maar ook heel veel wilde vogels raken besmet.
In Israël zijn duizenden kraanvogels bezweken aan de vogelgriep:
Het lang binnenhouden van de dieren heeft ook gevolgen voor de eierindustrie. Als de ophokplicht half februari nog geldt, dan loopt die op dat moment zestien weken. "Dat is het moment dat vrije-uitloopeieren niet meer als zodanig verkocht mogen worden, maar moeten worden afgewaardeerd naar scharreleieren", aldus Oplaat. Volgens hem betekent dat voor boeren dat ze tienduizenden euro's per week aan inkomsten mislopen.
De ophokplicht heeft bovendien nadelige gevolgen voor het dierenwelzijn. Dieren die normaal naar buiten gaan hebben geen toegang meer tot de open lucht, en een meer gevarieerde omgeving. De plotselinge verandering van omgeving kan ook voor veel stress zorgen.
Biologische eieren kunnen overigens nog onder dat label verkocht worden, terwijl ook die kippen binnen moeten blijven. Maar massaal overstappen op biologische eieren is volgens Oplaat ook geen optie. "Er is niet zoveel vraag naar dat soort eieren. En als alle boeren overstappen, raakt de markt uit balans en dan dalen de prijzen van de biologische eieren. Een optie zou dan ook zijn om geen vrije-uitloopeieren meer te produceren, maar alleen nog maar de keuze tussen scharrel- en biologische eieren te bieden."
