Het succes van modetentoonstellingen: 'tastbaar' en 'begerenswaardig'
Het Kunstmuseum in Den Haag komt volgend najaar met een grote tentoonstelling over de Spaanse modeontwerper Cristóbal Balenciaga en het modehuis dat zijn naam draagt. Het museum hoopt met de tentoonstelling een publiekstrekker te hebben. De kans dat er straks daadwerkelijk rijen voor de deur staan is groot: wereldwijd blijkt mode in het museum het uitstekend te doen.
De tentoonstelling Balenciaga - Meesterlijk Zwart opent in september. Het Haagse museum denkt er een relatief jong publiek mee aan te kunnen spreken. Realityster Kim Kardashian hult zich graag in Balenciaga en de sneakers van het modehuis zijn een hit onder artiesten en modellen. "Zijn ontwerpen gaan over volume en over de kleur zwart. Wij gaan uitleggen waar dat vandaan komt en hoe Balenciaga nog steeds andere grote ontwerpers inspireert", zegt Madelief Hohé, conservator van de modeafdeling.
De best bezochte tentoonstelling ooit in het toonaangevende Victoria & Albert Museum in Londen is die uit 2019 over ontwerper Christian Dior. Christian Dior: Designer of Dreams verbrak het oude bezoekersrecord van het museum, dat te danken was aan een expositie over een andere modeontwerper: Alexander McQueen. De populairste tentoonstelling in de geschiedenis van het Metropolitan Museum of Art in New York is er een uit 2018 over mode en het katholicisme. Even verderop, in het Brooklyn Museum, verkoopt een actuele versie van de tentoonstelling over Dior nog steeds uit.
'Voor veel generaties iets te halen'
Ook Nederlandse musea erkennen de populariteit van modetentoonstellingen. Het hele jaar door zijn er meerdere tegelijk te zien, zowel in kleine en thematische musea als in de grote expositieruimtes van bijvoorbeeld het Centraal Museum in Utrecht en de Kunsthal in Rotterdam.
In De Nieuwe Kerk in Amsterdam is op dit moment Maison Amsterdam te bezoeken, met daarin 250 jaar aan hoofdstedelijke mode. De tentoonstelling is opgezet in samenwerking met het Amsterdam Museum, dat beschikt over een grote historische modecollectie. De Nieuwe Kerk heeft net als andere musea last van de coronamaatregelen. Maar Maison Amsterdam "doet het relatief goed", zegt woordvoerder Martijn van Schieveen. "We zitten boven de helft van het aantal bezoekers dat we in 2019 gewend waren. Ook al hebben we nu een avondlockdown en mag er maar één bezoeker per 5 m2 zijn."
"Mensen vinden het toch lekker om even te kunnen ontsnappen naar een andere wereld", aldus Van Schieveen. "En er is voor veel generaties iets te halen. Jongeren komen voor de ontwerpen van hedendaagse designers, 50-plussers voor de grootheden van de 20ste eeuw zoals Max Heymans en Frans Molenaar."
Bij het Kunstmuseum in Den Haag, waar nog tot half januari de tentoonstelling Global Wardrobe te zien is, "is het gewoon druk", zegt conservator Hohé. Ze heeft de belangstelling voor modetentoonstellingen de afgelopen decennia enorm zien toenemen. "Toen ik twintig jaar geleden begon was het: 'o ja, ook nog mode'. Nu is mode binnen de kunstwereld veel belangrijker."
Zoveel invalshoeken
Volgens Hohé zijn de tentoonstellingen zo populair omdat mode herkenbaar is. "Het staat heel dicht bij mensen, dichterbij misschien dan beeldende kunst. We dragen immers zelf kleding." Toch heeft mode in het museum iets extra's, zegt ze. "Er is iets begerenswaardig aan al die creaties. Je loopt rond en denkt: 'welke jurk zou ik aan willen trekken?'."
Dat de vele modetentoonstellingen in een klein land elkaar niet wegconcurreren, komt doordat er zo veel invalshoeken mogelijk zijn. Een overzichtstentoonstelling van een beroemde ontwerper, een tijdsbeeld aan de hand van kleding, mode die een bepaalde boodschap moet overbrengen: het komt in de musea allemaal voorbij.
"Je kunt er steeds andere groepen mee aanspreken", aldus Hohé. "Het kan gaan over kleur, vorm en techniek. Maar ook over de verhalen van de dragers. Wie mochten zij zijn?". "Het gekozen thema en de bijbehorende verhalen zijn heel belangrijk voor het succes", zegt ook Van Schieveen. "En het grote voordeel van mode is dat het zo tastbaar is; mode is 3D."
