'Nederland liep tussen 2000 en 2020 27 miljard euro aan dividendbelasting mis'

Tussen 2000 en 2020 is de Nederlandse schatkist mogelijk 27 miljard euro misgelopen aan dividendbelasting. De Nederlandse overheid en andere Europese overheden zijn in totaal voor 150 miljard euro opgelicht of gedupeerd door bankiers, handelaren en hedgefondsen. Via ingewikkelde constructies ontweken ze ofwel dividendbelasting, ofwel maakten ze zich schuldig aan fraude.

Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Mannheim en het internationale journalistieke samenwerkingsproject The CumEx-Files 2.0 onder leiding van het Duitse non-profit-onderzoeksplatform Correctiv, waar het Nederlandse Follow the Money (FTM) aan meedoet.

'Ontwikkelde financiële markten'

Eerder berekende het onderzoekscollectief dat tussen 2001 en 2016 de schade 55,2 miljard euro bedroeg. De nieuwe berekeningen komen dus in totaal uit op 150 miljard euro aan misgelopen dividendbelasting. Behalve Nederland liepen onder meer Frankrijk (33 miljard euro) en Duitsland (28,5 miljard euro) enorme bedragen mis.

Eric Smit, onderzoeker en tevens hoofdredacteur van FTM: "In Nederland zijn er grote beursfondsen, die voor het grootste deel in bezit zijn van buitenlandse eigenaren. In combinatie met onze goed ontwikkelde financiële markten, leent zich dat heel goed voor dit soort frauduleuze constructies."

Dividendstrippen

De fraudeurs en ontwijkers maken daarbij gebruik van dividendstrippen. Dat houdt in dat partijen op verschillende manieren dividendbelasting terugvorderen, terwijl ze daar geen recht op hebben. Volgens FTM hebben fraudeurs jarenlang strategieën opgetuigd om dit mogelijk te maken.

CumEx en CumCum zijn twee vormen van dividendstrippen. Bij CumEx wordt dividend teruggevorderd dat niet eens is betaald, of wordt meerdere keren dividendbelasting teruggevorderd terwijl die maar één keer is betaald. Van CumCum is sprake wanneer een aandeelhouder dividendbelasting heeft betaald, zelf geen recht heeft op teruggave en via een constructie een andere partij de teruggave laat incasseren.

'15 procent'

Smit: "De essentie van CumCum is dat buitenlandse aandeelhouders geen recht hebben op teruggave van dividendbelasting die 15 procent bedraagt, maar ze kunnen hun aandeel wel tijdelijk aan een Nederlandse persoon lenen die de dividendbelasting namens hen kan terugvorderen. De Belastingdienst geeft de dividendbelasting terug aan de Nederlander, die het samen met het geleende aandeel weer teruggeeft aan de buitenlandse aandeelhouder."

CumEx werd door een wetswijziging in 2007 in Nederland onmogelijk gemaakt. CumCum is nog wel mogelijk. Alleen in de Verenigde Staten en Zwitserland is dit door ingrepen van de overheid niet het geval.

Belastingdienst

Follow the Money heeft de berekeningen ook naar het ministerie van Financiën gestuurd. Een woordvoerder van het ministerie liet het platform het volgende weten: "We waarderen de pogingen om meer inzicht te krijgen in dit onderwerp, maar we kunnen geen oordeel geven over het aandeel van Nederland in de gemaakte schattingen. De Belastingdienst hanteert geen modellen om de mogelijke schade op dit vlak in beeld te brengen. Onze uitlatingen zijn gebaseerd op waarnemingen in incidentele casussen."

In september onthulde FTM dat het Openbaar Ministerie onderzoek doet naar de Amerikaanse zakenbank Morgan Stanley in verband met dividendstrippen. Bij de presentatie van de jaarcijfers dit jaar, liet ABN Amro weten dat de bank wordt verdacht van betrokkenheid bij fraude rond aandelentransacties die te maken hebben met dividendstrippen. Het OM doet ook hier onderzoek naar.