Malen niet met Ajax, maar met Dortmund in Arena: 'Ik kijk met trots naar hem'

• Sam Porskamp

Voor Donyell Malen was het als ballenjongen een droom om ooit zelf Champions League te spelen in de Johan Cruijff Arena. Voor de oud-jeugdspeler van Ajax komt die wens vanavond in vervulling, maar wel in het shirt van Borussia Dortmund.

In Amsterdam hadden ze dat liever anders gezien. Malen, nu 22 jaar, speelde acht jaar in de jeugdopleiding van Ajax en werd binnen de club bestempeld als potentiële spits voor de hoofdmacht. Malen was bloedsnel, dodelijk in de zestien en enorm explosief. Hij werd gezien als de ideale opvolger van Kasper Dolberg.

"Het was een complete spits", zegt zijn oud-jeugdtrainer Brian Tevreden. "Hij scoorde ook echt fantastische goals kan ik me nog herinneren. Je zag toen al dat hij alles in zich had om het eerste van Ajax te halen. Ik heb een hekel aan trainers die zeggen dat ze een speler groot gemaakt hebben. Een goede voetballer als Malen heeft het van zichzelf al, je kan het hoogstens een beetje bijschaven."

Overstap naar Arsenal

Het had dus niet veel gescheeld of Malen had het als centrumspits tot de Johan Cruijff Arena geschopt. Maar hij besloot anders. Ondanks verwoede pogingen van Ajax om hem te behouden koos de aanvaller er in 2015 voor om op 16-jarige leeftijd naar Arsenal te verkassen.

"Dat was pijnlijk natuurlijk", zegt Tevreden. "Ik was een trainer die dicht bij de spelers en ouders stond, dus wist al dat er iets speelde. Ik heb toen tegen Wim Jonk (hoofd jeugdopleiding red.) gezegd: 'pas op, als we niets doen, dan zijn we hem kwijt.' Maar het was al te laat, hij had zijn keuze al gemaakt."

Arsene Wenger, trainer van Arsenal, stond erom bekend de jeugd de kans te geven. Zijn zaakwaarnemer Mino Raiola zorgde er in de onderhandelingen voor dat Malen met het eerste moest meetrainen. Malen meldde zich dus vol goede moed op de training tussen namen als Mesut Özil, Alexis Sanchez en Olivier Giroud.

Na een week werd duidelijk dat Malen daar fysiek nog niet klaar voor was en dus werd hij zonder pardon teruggezet naar de jeugdelftallen.

Andries Jonker was in die tijd hoofd jeugdopleiding van Arsenal. Hij zag Malen als klein jochie binnenkomen. "Nu is hij fysiek heel sterk, maar toen was hij op 75 procent van wat hij nu is. Het fysieke gevecht was zeker in de onder 23 lastig voor hem. Hij speelde dan tegen gasten van 1,95 meter met Premier League-ervaring. Ga er maar aanstaan."

Mentaliteit

Ondanks dat hij het uiteindelijk niet redde bij Arsenal was het voor Malen de meest leerzame periode uit zijn loopbaan. Waar het bij Ajax in de jeugd crescendo ging, kreeg hij bij Arsenal voor het eerst te maken met tegenslag.

"Hij zag dat hij het op deze manier niet ging redden", zegt Jonker. "Donyell heeft toen zelf voor mentale begeleiding gezorgd en de knop omgezet om er op een andere manier mee om te gaan. Dat heeft hij dus helemaal uit zichzelf gedaan. Ontzettend knap op die leeftijd."

Tevreden herkent de woorden van Jonker.

"Bij Ajax waren Donyell en ik soms als water en vuur. Hij had gigantisch veel potentie, maar ik vond dat hij harder moest werken. Dan gaf ik hem een schop onder zijn kont en dan werd hij weleens boos. Maar het mooie aan hem vond ik dat hij dan later naar me toekwam en zei: 'Trainer, ik begrijp nu wat u bedoelt.' Het was een speler die openstond om dingen te leren."

De wissel

Tot tevredenheid van Tevreden en Jonker brak Malen uiteindelijk door bij PSV en groeide daar in rap tempo uit tot een van de bepalende spelers. Hij schopte het eveneens tot het Nederlands elftal, waar de teller inmiddels op zestien interlands en vier doelpunten staat. Deze zomer werd zijn goede ontwikkeling beloond en legde Borussia Dortmund dertig miljoen euro voor hem neer.

Desondanks plakken er toch nog altijd twijfels aan Malen en dan met name over zijn inhoud. Frank de Boer wisselde hem op het afgelopen EK in de verloren wedstrijd tegen Tsjechië tot ontzetting van zo'n beetje alles en iedereen in Nederland. Na afloop verklaarde De Boer: "Wij weten dat Donyell een fantastische speler is en dat de koek na zestig à zeventig minuten wel op is."

De cijfers van Malen bij PSV schetsen echter een heel ander beeld. In aanloop naar het EK speelde hij onder trainer Roger Schmidt juist veel volledige wedstrijden en bleek hij in zijn laatste seizoen een van de minutenvreters in Eindhoven.

Uit cijfers van statistiekenbureau Opta blijkt dat de koek bij Malen na zestig minuten inderdaad nog niet op is en dat de spits juist extra hongerig wordt in het laatste halfuur. Van de 55 doelpunten die Malen heeft gemaakt, maakte hij er 27 tussen de 61ste minuut en het laatste fluitsignaal.

Ook bij Tevreden zorgde de uitspraak van De Boer voor gefronste wenkbrauwen. "Ik denk dat Frank de Boer die uitspraak in emotie heeft gedaan. Misschien wist hij wel dat hij een verkeerde beslissing had genomen en wilde hij het tegen beter weten in uitleggen. Het was tegenstrijdig. Als iemand maar zestig minuten kan spelen dan moet je hem ook niet laten starten denk ik."

Jonker: "De Boer was natuurlijk niet de enige. Schmidt heeft ook weleens iets soortgelijks gezegd over Malen. Dat vond ik wel heel vreemd. Ik dacht misschien is er iets aan de hand met hem. Maar toen Malen zelf zei dat hij het niet begreep snapte ik het ook niet meer. Waarom zijn er twee trainers die dat beweren dat hij het niet vol kan houden? Hij is 21 jaar en topfit. Als er geen fysiek ongemak is dan begrijp ik daar niets van."

Desondanks heeft Malen ook bij Dortmund nog geen wedstrijd volgemaakt. Zijn huidige trainer Marco Rose gaf eerder aan dat Malen nog moest werken aan zijn fitheid. In zijn eerste periode moest hij het daarom vooral doen met invalbeurten, maar al gauw wist hij een plekje in de basis te veroveren.

Ook al werd hij vaak twintig minuten voor tijd gewisseld en kwam hij alleen in de Champions League een keer tot scoren, Jonker heeft er alle vertrouwen in dat Malen het gaat redden bij Dortmund. "Hij heeft me verrast bij PSV en ik denk dat hij dat weer gaat doen."

"Vergis je niet, Dortmund is echt een grote club. Ik vind het ontzettend knap dat hij überhaupt aan spelen toekomt daar. Ik kijk vanavond als hij in de Johan Cruijff Arena speelt ook met trots naar hem. Dat hij de omslag heeft gemaakt en nu in de top van Europa speelt vind ik echt formidabel. Dat heeft hij helemaal zelf gedaan. Een voorbeeld voor de jeugd."