Tweede Kamer kan 'macht' over Prinsjesdagstukken grijpen, lukt dat?
Zelden had de Tweede Kamer na Prinsjesdag zoveel vrijheid en gelegenheid om de begroting van het kabinet aan te passen. De kansen liggen voor het oprapen omdat het kabinet demissionair is, er daardoor weinig nieuw beleid in de begrotingen staat en er economische groei is.
En er is, in tegenstelling tot in andere jaren, geen regeringscoalitie van politieke partijen die volgens vastgelegde afspraken een meerderheid van de Tweede Kamer vertegenwoordigt. De ChristenUnie heeft gezegd: er is geen coalitie meer, dus ook geen coalitieafspraken.
De oppositiepartijen kunnen dus proberen de begrotingen voor 2022 van alle ministeries aan te passen. Dat kan door (wisselende) meerderheden te zoeken - ook met regeringspartijen - die het erover eens worden hoe dat dan moet en wat dat mag kosten. Bijvoorbeeld door meer of juist minder geld aan klimaat of stikstof uit te geven, de leraren- en zorgsalarissen te verhogen of het asielbeleid aan te passen.
Maar gisteren, tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen, was er nog weinig zicht op overeenkomsten.
Staatskas
Voor de afschaffing van de verhuurderheffing lijkt in ieder geval wél een meerderheid te zijn. Regeringspartij CDA wil terug naar 'volkshuisvesting' als overheidstaak met goede en betaalbare huurwoningen. Dit is ook een oude wens van oppositiepartijen als PVV, SP en GroenLinks. Alleen, het afschaffen van die verhuurderheffing kost de staatskas 1,9 miljard euro aan inkomsten.
De vraag is dus waar de partijen dat geld vandaan willen halen. Wat moet er uit het 'huishoudboekje' geschrapt worden om dit te kunnen betalen? Minder asielzoekers zegt de een, hogere belasting voor grote bedrijven zegt de ander.
Wat de VVD betreft is er maar 1 miljard euro extra te besteden voor alle wensen van de Kamer. Waarnemend VVD-fractievoorzitter Hermans werd op pad gestuurd om met de andere fracties te gaan praten over waar zij dit bedrag aan willen uitgeven. Maar dat plan mislukte. De oppositiepartijen vinden dat zij zelf wel uitmaken hoeveel geld zij anders willen besteden.
Arrogantie
GroenLinks-leider Klaver noemde het VVD-plan "de arrogantie van de macht" en zei tegen Hermans: "De Kamer gaat deze dagen over de hele begroting, niet alleen over dat ene miljard. Daar ben ik heel fel op, want dat is niet de politiek waar ik in geloof. Dat eerst het bedrag wordt bepaald en dan pas de problemen erbij worden gezocht."
Klaver wil eerst de problemen benoemen en dan bepalen wat het kost om ze op te lossen.
Het zal niet meevallen meer geld te vinden om nieuwe plannen mee te betalen. Veel partijen willen ook weer niet dat de staatsschuld daardoor oploopt.
De wensenlijstjes staan vol met uiteenlopende ideeën. SP, PvdA en GroenLinks willen bijvoorbeeld het minimumloon verhogen, de salarissen van basisschoolleraren en zorgpersoneel verhogen, het leenstelsel voor studenten afschaffen en de lasten voor alleenstaande gezinnen en gepensioneerden verlagen. Dat kost honderden miljoenen. De belasting voor bedrijven moet dan omhoog, zeggen zij.
Minder
Aan de 'rechterkant' vragen PVV en JA21 aan de VVD om woord te houden en de instroom van asielzoekers te beperken, meer geld uit te geven aan bestrijding van criminaliteit en minder uit te geven aan klimaatmaatregelen dan de zeven miljard die nu op de begroting staan. En er moet ook nog meer geld naar defensie en lastenverlichting voor gezinnen.
Plannen genoeg, maar ze gaan alle kanten op. Ook over waar het geld voor die plannen vandaan moet komen.
Vandaag zal blijken of de partijen elkaar achter de schermen gaan vinden bij het opschrijven en ondertekenen van moties die een meerderheid kunnen halen. Die gaan zij vervolgens aan het eind van de dag indienen. Waarschijnlijk wordt daar pas diep in de nacht over gestemd.
Vanaf 10.15 uur zal demissionair premier Rutte alle Kamervragen van gisteren beantwoorden. Of deze dag van onderhandelen een opstapje wordt naar zijn nieuwe kabinet staat allerminst vast.
Het debat begint om 10.15 uur en is live te volgen op NPO 1, nos.nl en NPOPolitiek.
