Zaak-Wiersum extra beladen na aanslag op Peter R. de Vries
Vandaag begint de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak over de moord op advocaat Derk Wiersum, die de kroongetuige bijstond in het Marengo-proces. De moord werd ervaren als een "aanval op de rechtsstaat". Dat vorige week ook een aanslag is gepleegd op Peter R. de Vries, de vertrouwenspersoon van diezelfde kroongetuige, maakt de zitting vandaag extra beladen.
Wie staan er terecht?
De 37-jarige Giermo B. uit Almere en de 32-jarige Moreno B. uit Rotterdam worden ervan verdacht de moord op Derk Wiersum te hebben uitgevoerd. Wiersum werd in september 2019 doodgeschoten toen hij 's ochtends van huis vertrok in de Amsterdamse wijk Buitenveldert.
Camerabeelden leidden de politie al snel naar de (gestolen) auto's die bij de liquidatie waren gebruikt en daarna naar de verdachten. Achteraf bleek de advocaat al weken in de gaten te zijn gehouden.
De politie heeft de mannen afgeluisterd, hun telefoons waren bij de plaats delict en hun dna is gevonden in de gestolen auto's. Maar volgens de verdediging van de verdachten hangen de verdenkingen van aannames aan elkaar en is er geen bewijs dat de twee de moord ook echt hebben gepleegd.
Dan is er nog een derde verdachte: Anouar T., een neef van Ridouan Taghi, hoofdverdachte in het Marengo-proces. Het OM denkt dat hij de gestolen auto's heeft geleverd.
In april mocht T. de gevangenis verlaten, omdat er niet genoeg bewijs is dat hij op de hoogte was van de moord op Wiersum en omdat ander onderzoek naar de gestolen auto's nog lang gaat duren. Hij staat vandaag nog niet terecht.
Wat was de impact van de moord?
Die was enorm. Derk Wiersum stond bekend als een goede, integere advocaat. Dat na een onschuldige broer van de kroongetuige in het Marengo-proces ook zijn raadsman werd vermoord, was een enorme schok.
Zeker voor advocaten, die zich soms hardop afvroegen of het nog wel verantwoord was om zo'n kroongetuige bij te staan. Maar de moord was ook voor bijvoorbeeld officieren van justitie en rechters een klap in het gezicht.
Minister Grapperhaus van Justitie sprak van een aanslag op de rechtsstaat:
Ook op de politie was de impact groot. Tientallen mensen moesten na de aanslag op Wiersum worden beveiligd, een operatie waar honderden politiemensen mee bezig zijn. De norm om te beveiligen was sinds de moord niet meer wie er concreet gevaar liep, maar wie er gevaar zou kunnen lopen.
De politie kreeg geld voor meer beveiligers, maar de druk op het bewakingsstelsel blijft onverminderd hoog.
Wat is er na de moord veranderd?
Het kabinet voelde de noodzaak om flink te investeren in de aanpak van georganiseerde criminaliteit. Zo werd een nieuw "interventieteam" aangekondigd van politie en andere diensten om "ondermijnende criminaliteit" aan te pakken. Het team zit nog altijd in de opstartfase; over twee jaar moet de dienst van 400 medewerkers volledig draaien.
De moord veranderde ook het veiligheidsgevoel van menig togadrager, al is daar volgens de Raad voor de Rechtspraak, de Nederlandse Orde van Advocaten en het Openbaar Ministerie geen specifiek onderzoek naar gedaan. Volgens een peiling van vaktijdschrift Het Advocatenblad voelden raadslieden zich door de moord onveiliger.
De grote behoefte aan weerbaarheidstrainingen geeft aan dat advocaten zich niet altijd veilig voelen.
Inmiddels is er voor advocaten die zich bedreigd voelen een noodnummer, dat gemiddeld 1 à 2 keer per week wordt gebeld. Advocatenkantoren konden een veiligheidsscan laten uitvoeren voor hun pand en sinds kort worden ook weerbaarheidstrainingen gegeven. "Dat daar veel behoefte aan is, geeft wel aan dat advocaten zich niet altijd veilig voelen", aldus de advocatenorde.
Overigens komt de dreiging lang niet altijd van de kant van de georganiseerde misdaad. Advocaten krijgen ook vaak te maken met agressie in bijvoorbeeld echtscheidingszaken of bij faillissementen. Met de moord op Wiersum kwam er meer aandacht voor veiligheid in de breedste zin van het woord.
En hoewel advocaten, officieren en rechters na de moord op Wiersum hun werk gewoon weer hebben opgepakt, zijn er wel degelijk gevolgen zichtbaar in de rechtszaal. Soms willen procesdeelnemers niet meer herkenbaar in beeld en staat de openbaarheid van de rechtspraak onder druk. Bij menig zitting staan zwaarbewapende agenten voor de deur.
Ook vandaag zullen de beveiligingsmaatregelen uitgebreid zijn. Het neerschieten van Peter R. de Vries afgelopen week heeft ervoor gezorgd dat de beveiliging van een groot aantal mensen weer verder is opgeschroefd.
Is er een verband met de aanslag op Peter R. de Vries?
Ja en nee. Opnieuw is iemand uit de kring rond de Marengo-kroongetuige neergeschoten. Peter R. de Vries was zijn vertrouwenspersoon. Dat maakt dat de politie in beide zaken nadrukkelijk kijkt naar een link met de groep rond Ridouan Taghi. Maar hard bewijs is tot dusver niet gevonden.
Verder staat de rechtszaak van vandaag los van het onderzoek naar Peter R. de Vries. Het zijn andere verdachten die terechtstaan.
De misdaadjournalist heeft zich trouwens wel met het onderzoek naar de moord op Wiersum bemoeid. Het was Peter R. de Vries die vorig jaar meldde dat de auto's die bij de liquidatie zijn gebruikt, in een garagebox stonden die al door de politie in de gaten werd gehouden. De politie vermoedde dat daar wagens werden neergezet om te gebruiken bij zware misdrijven. De politie volgde enkele auto's, maar uitgerekend de auto's die voor de moord op Wiersum zijn gebruikt bleven ongemoeid.
Hoe ziet het proces er verder uit?
Vandaag en morgen worden de feiten behandeld. Dat wil zeggen dat de rechtbank het dossier doorneemt en de verdachten zal ondervragen; voor zover ze zich niet beroepen op hun zwijgrecht. Woensdag mogen nabestaanden van Derk Wiersum het woord nemen. Ook zal het Openbaar Ministerie die dag de strafeis bekend maken tegen de twee verdachten. Volgende week komen hun advocaten aan het woord.
Wanneer de rechtbank uitspraak doet, is nog niet bekend. Ook is nog niet duidelijk wanneer de zaak tegen Anouar T. wordt behandeld.
