Merkel voor commissie om 'lobbyen' voor megafraude-bedrijf Wirecard
In Duitsland nadert het parlementaire onderzoek naar de megafraude bij betaalbedrijf Wirecard zijn hoogtepunt. Al maanden probeert een onderzoekscommissie de onderste steen in de zaak boven te krijgen. Deze week is de regering aan de beurt. Twee ministers en twee staatssecretarissen hebben al getuigd, vandaag wordt bondskanselier Merkel aan de tand gevoeld.
Het Duitse Wirecard wordt ervan beschuldigd 1,9 miljard euro aan inkomsten te hebben verzonnen om het bedrijf aantrekkelijker te maken voor investeerders. Nadat de fraude bekend was geworden, stortte de aandelenkoers van het betaalbedrijf in: 20 miljard euro ging in rook op, duizenden beleggers waren de dupe.
Signalen dat er dingen niet klopten, waren er al jarenlang. Er is veel kritiek op hoe de financiële waakhond BaFin daarmee is omgegaan. In plaats van de aantijgingen goed te onderzoeken, deed de instelling aangifte tegen kritische media en verbood ze beleggers te gokken op een koersdaling van het aandeel Wirecard.
De parlementaire onderzoekscommissie heeft al meer dan 300 uur aan zittingen achter de rug, waarin tachtig getuigen aan het woord zijn gekomen. Uit de verhoren is onder meer gebleken dat meerdere medewerkers van de BaFin aandelen hadden in Wirecard. Ook de ex-chef van Wirecard, Markus Braun, moest voor de commissie verschijnen. Tot frustratie van de commissieleden beriep hij zich bij de meeste vragen op zijn zwijgrecht.
Politieke top
Ook de verhoren van de politieke top hebben tot nu toe niet de opheldering gebracht waarop werd gehoopt. Vooral naar de komst van staatssecretaris van Financiën Jörg Kukies werd met spanning uitgekeken. Hij had nauwe contacten met Wirecard en was ook het aanspreekpunt in de regering voor Bafin. Zo wist hij alles over hun omstreden shortsell-verbod voor het Wirecard-aandeel. Dat wordt nu alom gezien als fataal signaal, een teken naar de beurs dat de fraudebeschuldigingen niet waar waren en het speculeren op de dalende koers een pervers spel van losgeslagen speculanten.
Waarom heeft Kukies niet ingegrepen? Hij wilde "de operationele onafhankelijkheid van de waakhond respecteren", zei hij woensdag tijdens zijn verhoor.
En hoe zit het met de innige contacten? Kukies had een ontmoeting met chef Markus Braun op zijn vijftigste verjaardag. Maar daar was niks raars aan de hand, verzekerde Kukies: hij zou Braun toen juist met de fraudebeschuldigingen hebben geconfronteerd. Op het feest is hij niet geweest en zijn mobiele nummer heeft hij ook nooit gehad. "Op geen moment heeft Wirecard een bevoorrechte positie gehad", aldus Kukies.
Ook minister van Financiën Olaf Scholz zegt Wirecard nooit de hand boven het hoofd te hebben gehouden. Dat Wirecard zo lang zijn gang kon gaan, zonder dat BaFin het bedrijf een strobreed in de weg legde, daar voelt hij zich niet verantwoordelijk voor. Ze zijn voor de gek gehouden, daar komt zijn verdediging op neer. "In dit bedrijf is duidelijk met hoge criminele energie gehandeld", zegt de minister.
China
Het verhoor van Merkel vandaag zal hoofdzakelijk gaan om een handelsreis naar China in 2019. Daar heeft ze met president Xi Jinping over Wirecard gepraat. Waarschijnlijk heeft ze bij de Chinese leider een goed woordje gedaan voor het bedrijf, dat op dat moment de Chinese markt op wilde en de Chinese betaalservice Allscore wilde overnemen.
Ook interessant is in hoeverre Merkel zich heeft laten beïnvloeden door graaf Karl-Theodor zu Guttenberg, voormalig minister, maar toen in dienst als lobbyist voor Wirecard. Hij mocht kort voor het bezoek aan China bij Merkel op de thee.
Bedenkelijk
Commissielid Fabio di Masi wil van Merkel vooral weten waarom ze door is gegaan met het promoten van het betaalbedrijf, terwijl er destijds al meer dan genoeg aanwijzingen waren dat er iets mis was.
"Het is normaal dat regeringen zich als ambassadeurs voor bedrijven uit hun land inzetten. Maar op het moment dat de gerenommeerde zakenkrant Financial Times al een hele rij kritische artikelen heeft gepubliceerd en voor het bedrijf waarschuwt, als de toezichthouders zich er al mee bezig hielden, er al Kamervragen zijn gesteld, als je dan nog dit bedrijf als een National Champion behandelt, dan vind ik dat op z'n minst bedenkelijk", zegt di Masi.
Na deze week zijn de verhoren voorbij en schrijft de commissie haar afsluitende rapport. Di Masi is niet ontevreden met wat het onderzoek heeft opgeleverd. "Misschien zullen er op het hoogste politieke niveau geen koppen rollen, maar er is veel naar boven gekomen en er zijn zeker mensen verantwoordelijk gehouden. Was de commissie er niet geweest, dan was bijvoorbeeld de baas van BaFin nooit ontslagen".
